20 Ιουνίου 2008 : Παγκόσμια Ημέρα των Προσφύγων

Όλοι οι άνθρωποι έχουν ανθρώπινα δικαιώματα, όπως κι αν τους ονομάζουμε και όπου κι αν βρίσκονται.

Καθημερινά άνθρωποι αποφασίζουν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, την κοινότητά τους και τη χώρα τους. Κάποιοι φεύγουν από φόβο, για τη ζωή τους ή τη ζωή των οικείων τους. Άλλοι φεύγουν επειδή τους εξανάγκασαν η κοινωνική ή η οικονομική τους κατάσταση. Ένα από τα πιο σημαντικά δικαιώματα που είναι κοινό σε όλους τους πρόσφυγες, στους αιτούντες άσυλο, στους μετανάστες και σε αυτούς που εκτοπίζονται στο εσωτερικό της χώρας τους είναι το δικαίωμα στην ελευθερία από διακρίσεις.

Κάθε άτομο που καταδιώκεται έχει το δικαίωμα να ζητά άσυλο και να του παρέχεται άσυλο από άλλες χώρες. (Άρθρο 14, Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου).

Το δικαίωμα να αναζητά κανείς καταφύγιο από διωγμό είναι κατοχυρωμένο στο διεθνές δίκαιο. Όμως, στις διατάξεις περί ασύλου και τις προκλήσεις της μετανάστευσης, οι κυβερνήσεις συνεχίζουν να δίνουν έμφαση στον έλεγχο και την αποτροπή και όχι στην προστασία. Αυτό το έγγραφο εξετάζει τα νέα νομοθετήματα και τη μεταχείριση των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο σε μια σειρά ευρωπαϊκών χωρών.

Στην Ελλάδα, λιμενοφύλακες και αστυνομικοί, μεταξύ των οποίων και συνοριοφύλακες, φέρονται να προσπαθούν να αποθαρρύνουν την είσοδο μεταναστών χωρίς έγγραφα στο ελληνικό έδαφος, παραβιάζοντας έτσι τα διεθνή πρότυπα. Στις πρακτικές αυτές περιλαμβάνονται η αναχαίτιση στα ελληνοτουρκικά σύνορα και η άμεση απέλαση, η άρνηση παραλαβής αιτήσεων ασύλου και η παράλειψη διάθεσης τέτοιων αιτήσεων στους μετανάστες. Τον Αύγουστο του 2004, μετανάστες που είχαν κρατηθεί επί τρίμηνο στη Σάμο ανέφεραν συνθήκες κράτησης που αντίβαιναν στα διεθνή πρότυπα. Ανησυχίες εξέφρασε επίσης η Ύπατη Αρμοστεία των Η.Ε. για τους Πρόσφυγες (UNHCR) μετά από επίσκεψη στο κέντρο κράτησης. Τον Σεπτέμβριο του 2004, 10 μετανάστες αναφέρεται ότι υποβλήθηκαν σε κακομεταχείριση από μέλη των ειδικών δυνάμεων του στρατού στο Φαρμακονήσι. Στις 15 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, πέντε λιμενοφύλακες κρίθηκαν ένοχοι για τον βασανισμό ομάδας μεταναστών στην Κρήτη τον Ιούνιο του 2001 και καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης με αναστολή.

Σύμφωνα με στοιχεία του Γραφείου Ύπατης Αρμοστείας στην Ελλάδα, το 2007 εξετάστηκαν 20.692 αιτήσεις και δόθηκε άσυλο σε 8 αιτούντες, ενώ σε δεύτερο βαθμό εξετάσθηκαν 6.448 αιτήσεις και αναγνωρίστηκε προσφυγικό καθεστώς σε 132 περιπτώσεις.

Μόλις πριν τρία χρόνια, 502 παιδιά, από την Αλβανία τα περισσότερα, αναφέρθηκε ότι εξαφανίστηκαν μεταξύ 1998 και 2002 από κρατικό ίδρυμα ανηλίκων στην Αθήνα, όπου στεγάζονταν αφού η αστυνομία τα απομάκρυνε από τους δρόμους. Πολλά από τα παιδιά φαίνεται ότι ήταν θύματα εμπόρων ανθρώπων που τα ανάγκαζαν να πωλούν μικροαντικείμενα ή να ζητιανεύουν. Αναφέρεται ότι τα παιδιά δεν είχαν επαρκή προστασία στο ίδρυμα και ότι οι ελληνικές αρχές κατέβαλαν ελάχιστες ή καθόλου προσπάθειες για την ανεύρεσή τους. Παρά την παρέμβαση αρκετών μη κυβερνητικών οργανώσεων και του Αλβανού Συνηγόρου του Πολίτη, οι ελληνικές αρχές δεν προέβησαν σε διεξοδική και αμερόληπτη δικαστική έρευνα της υπόθεσης, αν και τον Μάιο του 2004 κινήθηκε αστυνομική προκαταρκτική εξέταση.

Πρόσφυγας είναι το άτομο που λόγω δικαιολογημένου φόβου δίωξης για λόγους φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, συμμετοχής σε ορισμένη κοινωνική ομάδα ή λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων βρίσκεται εκτός της χώρας της οποίας έχει την ιθαγένεια και δεν μπορεί ή δεν επιθυμεί (εξαιτίας αυτού του φόβου) να απολαμβάνει της προστασίας της χώρας αυτής. (Σύμβαση του 1951 για το καθεστώς των προσφύγων).

Αιτών άσυλο είναι ένα άτομο που αναζητά προστασία ως πρόσφυγας ακόμα και αν δεν έχει επισήμως αναγνωριστεί ως τέτοιος.

Ανιθαγενής είναι κάποιος που δεν χαίρει της υπηκοότητας κανενός κράτους. Αρκετά εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο είναι εγκλωβισμένοι σε αυτό το νομικό κενό, στερούμενοι της πρόσβασης σε εθνικά ή διεθνή πλαίσια προστασίας ή στερούμενοι κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα στην υγεία ή το δικαίωμα στην παιδεία.
Μετανάστης είναι ένα άτομο που μετακινείται από ένα μέρος σε ένα άλλο. Είναι πιθανό να αναγκάζεται να φύγει επειδή φοβάται, λιμοκτονεί ή φοβάται πολύ για την ασφάλεια και προστασία της οικογένειας του. Μπορεί να μετακινείται και οικειοθελώς.

Εκτοπισμένος στο εσωτερικό της χώρας είναι ένα άτομο που αναγκάστηκε να καταφύγει από ένα μέρος της χώρας σε ένα άλλο. Η βασική διαφορά μεταξύ ενός εκτοπισμένου στο εσωτερικό της χώρας και ενός πρόσφυγα είναι ότι ο τελευταίος διέσχισε διεθνή σύνορα.

Χρησιμοποιώντας τη Σύμβαση του 1951 για τους Πρόσφυγες ως κύριο της εργαλείο, το έργο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες είναι να διασφαλίσει την προστασία περίπου 20 εκατομμυρίων ξεριζωμένων ανθρώπων ανά τον κόσμο. Προασπίζει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα των προσφύγων και μεριμνά έτσι ώστε να μην επαναπροωθηθούν χωρίς την συγκατάθεσή τους σε μία χώρα όπου θα υποστούν διώξεις. Βοηθά στον επαναπατρισμό τους όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες, στην ενσωμάτωσή τους στις χώρες παροχής ασύλου ή στην επανεγκατάστασή τους σε τρίτες χώρες. H Υ.Α. προάγει διεθνείς συμφωνίες για τους πρόσφυγες, βοηθά τις κυβερνήσεις να αναπτύξουν δομές ασύλου και έχει αναλάβει το ρόλο του διεθνούς παρατηρητή σε ζητήματα προσφύγων.

Μια νέα παγκόσμια έρευνα αναφέρει ότι υπήρχαν 11.400.000 πρόσφυγες εκτός των χωρών τους και 26 ακόμα εκατομμύρια εκτοπισμένοι από συγκρούσεις ή διώξεις στα τέλη του 2007, προκαλώντας έτσι έναν πρωτοφανή αριθμό ξεριζωμένων ατόμων υπό την προστασία της Υπηρεσίας Προσφύγων του ΟΗΕ.

Διεθνής αμνηστία
Uniceef
http://www.praksis.gr/default.asp?pid=1&la=1
Καθημερινή:ΟΗΕ: Πάνω από 11 εκατ. πρόσφυγες σε όλο τον κόσμο
Ελληνικό συμβούλιο για πρόσφυγες
Ελευθεροτυπία: Διπλά πρόσφυγες τα παιδιά

Ομάδα μεταναστών και προσφύγων