Κυριακή 30 Σεπτεμβρίου 2007

Στη Βιρμανία γεννιόμαστε φοβισμένοι

Δεν είναι η εξουσία που διαφθείρει, αλλά ο φόβος. Ο φόβος να χάσουν την εξουσία διαφθείρει αυτούς που την ασκούν, εξίσου με αυτούς, που υποταγμένοι φοβούνται και υποκύπτουν στην ωμή βία τής εξουσίας.
Aung San Suu Kyi

monks


Η κλαγγή των όπλων κάλυψε τις προσευχές των βουδιστών. Οι «made in China» ολοκαίνουριες αρβύλες των φαντάρων πάτησαν βέβηλα μέσα στα ιερά μοναστήρια όπου προσεύχονται οι ξυπόλυτοι πένητες μοναχοί με τα ξυρισμένα κεφάλια, τα πορτοκαλί και τα γκρενά άμφια και τα διεθνή μέσα ενημέρωσης ανακάλυψαν ξαφνικά την εξωτική και μακρινή Μιανμάρ, πρώην Βιρμανία.
Κι όμως, η καταπίεση, η δικτατορία, ο στρατιωτικός νόμος, οι συλλήψεις αντιφρονούντων, οι βασανισμοί και οι εκτελέσεις πολιτικών αντιπάλων, ο βιασμός της δημοκρατίας και η ωμή καταστολή κρατούν χρόνια, σαν κολόνια που φορέθηκε πρώτη φορά πριν 45 χρόνια κι από τότε δεν άλλαξε καθόλου.
Κατά τη διάρκεια του τελευταίου μισού αιώνα η μακρινή αυτή χώρα, σφήνα μεταξύ δύο γιγάντων, της Κίνας και της Ινδίας, κυβερνάται από δικτάτορες στρατηγούς, με τη Δύση, υπέρμαχο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, να αδιαφορεί και να εκδίδει δακρύβρεχτα ψηφίσματα χωρίς αποτέλεσμα και αντίκρισμα.
Τις δυο φορές που η Βιρμανία (όπως εξακολουθεί να ονομάζει το δημοκρατικό κίνημα της αντιπολίτευσης τη Μιανμάρ) ήρθε στο παγκόσμιο προσκήνιο, ήταν το 1988, όταν σφαγιάστηκαν 3.000 διαδηλωτές και το 1991, όταν η μεγάλη κυρία της Δημοκρατίας Αούνγκ Σαν Σούου Κίι και αρχηγός της αντιπολίτευσης, αρνήθηκε να παραλάβει η ίδια το Νόμπελ Ειρήνης και παρέμεινε έγκλειστη σε κατ' οίκον περιορισμό στην πρωτεύουσα Ραγκούν.
Εκτοτε σιγή. Η σιωπή της διεθνούς κοινότητας και η μη δράση της απέναντι σε ένα σκληρό, αυταρχικό και βάρβαρο καθεστώς έγινε εκκωφαντικότερη, όταν στις αρχές του '90 κινεζικές, γαλλικές και αμερικανικές εταιρείες ανακάλυψαν μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου, η εκμετάλλευση των οποίων έδωσε στη χούντα την οικονομική αυτονομία να αδιαφορεί για τις όποιες κυρώσεις.
Στο τέλος της δεκαετίας του '90, όταν πια ο κινέζικος γίγαντας απέκτησε πρόσβαση στον ενεργειακό και ορυκτό πλούτο της απομονωμένης χώρας, το Πεκίνο έγινε ο μεγάλος αδελφός του καθεστώτος. Οι στρατηγοί στηρίχθηκαν στους κόκκινους καπιταλιστές που ανέλαβαν να εκσυγχρονίσουν τους δρόμους και τα λιμάνια που τους δίνουν διέξοδο στον Ινδικό Ωκεανό. Από την Κίνα και δευτερευόντως από την Ινδία, η Ραγκούν προμηθεύτηκε όπλα, τεχνολογία, υπολογιστές και αγαθά πολυτελείας, απαραίτητα είδη πρώτης ανάγκης για μια ελίτ που νέμεται την εξουσία με την ασυδοσία που της δίνει η δύναμη της βίας.
Οι στρατηγοί δημιούργησαν ένα αστυνομικό κράτος στα πρότυπα του Τσαουσέσκου, μισό εκατομμύριο φαντάροι και αστυνομικοί έγιναν φόβητρο για 55 εκατομμύρια εξαθλιωμένους κατοίκους και ο φόβος ρίζωσε στις καρδιές των ανθρώπων. Η διαφθορά του καθεστώτος, η ληστρική εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας και η απόσταση που όλο και μεγάλωνε μεταξύ των δισεκατομμυριούχων στρατηγών και του πένητα πολίτη, δημιούργησε συνθήκες αναταραχής, που ξέσπασε τον Αύγουστο με αφορμή τον πενταπλασιασμό των τιμών του πετρελαίου.
Κι ήταν αυτή η λαϊκή δυσαρέσκεια, η απόλυτη απελπισία, που εξώθησε τους βουδιστές μοναχούς να πάρουν θέση, να ταχθούν με το μέρος του λαού, να κατέβουν στους δρόμους σε ειρηνικές πορείες και να αψηφήσουν τις συλλήψεις, τις σφαίρες και την ωμή βία. Ο μοναχισμός, ο δεύτερος μαζί με τον στρατό πυλώνας της βιρμανέζικης κοινωνίας, βρέθηκε απέναντι από την εξουσία. Ο Βούδας έπαψε να χαμογελάει κι έδειξε την οργή του. Συμβολικά, οι μοναχοί που είναι όσοι και οι φαντάροι, περί το μισό εκατομμύριο ψυχές, πορεύτηκαν με τα κύπελλά τους άδεια και ανάποδα, δείγμα ότι δεν θέλουν την ελεημοσύνη των κρατούντων.
Οι μοναχοί είχαν πάρει μέρος και στην εξέγερση του '88, αλλά τώρα, πρώτη φορά τόσο μαζικά, ο στρατός εισέβαλε στους ιερούς τόπους και έκανε συλλήψεις. Για μια συντηρητική βουδιστική κοινωνία ήταν ένα σοκ.
Παρα την καταστολή και το αίμα, παρά την υπναλέα και αναποτελεσματική αντίδραση της Δύσης, παρά την ένοχη υποστήριξη των στρατηγών από την Κίνα, μοναχοί και λαός συνεχίζουν να διαμαρτύρονται στους δρόμους και στις παγόδες, σε μια μάχη στην οποία οι πληβείοι έχουν το ηθικό πλεονέκτημα.

Νέα πορτοκαλί επανάσταση
Ν. Ζ.
Ελευθεροτυπία 30-9-2007
http://www.agoravox.fr/IMG/000001myanmar.jpg
Η Ένωση της Μυανμάρ (πρώην Βιρμανία) είναι η μεγαλύτερη χώρα της νοτιοανατολικής Ασίας με έκταση 678,5km² και πληθυσμό 43.700.000. Από αυτούς, οι 400.000-500.000 είναι επαγγελματίες μοναχοί. Πολλοί γονείς εγγράφουν τα παιδιά τους σε μοναστήρια, ακόμη και πριν συμπληρώσουν το 5ο έτος της ζωής τους. Το βλέπουν και ως εξασφάλιση του μέλλοντός τους. Δωρεάν παιδεία, στέγη, σίτιση και εφ' όρου ζωής απασχόληση. Στη μακρά διαδρομή τους, ωστόσο, μέσα στα μοναστήρια, πρέπει να περάσουν από μια σειρά αυστηρών εξετάσεων (ακόμη και σε θέματα επιστημονικά) και να αποδείξουν ότι μπορούν να υπομείνουν 220 αυστηρούς περιορισμούς, όπως να μην τρως κρέας (γιατί έτσι, λένε, συμμετέχεις στο έγκλημα της αφαίρεσης ζωής) ή να μην κοιμάσαι σε ψηλά και πολυτελή κρεβάτια.

Η εικόνα “http://www3.nationalgeographic.com/places/images/photos/photo_lg_myanmar.jpg” δεν μπορεί να προβληθεί επειδή περιέχει σφάλματα.

Στη Μυανμάρ έχει εγκαθιδρυθεί Στρατιωτική Δικτατορία από το 1989 το καθεστώς άλλαξε το όνομα τής χώρας σε Μυανμάρ. Τον Σεπτέμβριο του 2007, ξεκίνησαν διαδηλώσεις βουδιστών μοναχών ενάντια στην απόφαση της κυβέρνησης για διπλασιασμό της τιμής του πετρελαίου, στις οποίες συμμετείχαν χιλιάδες εργάτες και φοιτητές. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, περίπου οι μισοί κάτοικοι ζουν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα και η ξαφνική ανακοίνωση της αύξησης κλιμάκωσε την κρίση που υπήρχε εδώ και πολύ καιρό. Η χώρα που ήταν από τις πλουσιότερες της Ασίας όταν έγινε ανεξάρτητη από τη Βρετανία το 1945, τώρα είναι από τις πιο φτωχές και το ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα δεν ξεπερνά τα 200 δολάρια. Το έλλειμμα του προϋπολογισμού αυξάνεται ταχύτατα και η κυβέρνηση δεν έχει καν δημοσιοποιήσει τις δαπάνες για το οικονομικό έτος 2001-2002.

Η Κίνα είναι ο βασικός υποστηρικτής και σύμμαχος της βιρμανικής στρατιωτικής χούντας. Το Πεκίνο πουλάει όπλα και αγοράζει φυσικό αέριο και συνεπώς έχει γεωστρατηγικά συμφέροντα στην περιοχή.
Με 1.200 τόνους ετήσια παραγωγή, η Βιρμανία είναι η δεύτερη χώρα παραγωγής οπίου μετά το Αφγανιστάν. Καραβάνια με δεκάδες κιλά ηρωίνης πρώτης ποιότητας διασχίζουν τα -ανύπαρκτα- σύνορα του χρυσού τριγώνου (Βιρμανία-Λάος-Ταϊλάνδη) και παίρνουν το δρόμο για τις αγορές της Μπανγκόκ, του Σίδνεϊ, του Χονγκ Κονγκ και της Σαγκάης. Η χούντα των διεφθαρμένων στρατηγών στη Ραγκούν είχε μέχρι τις αρχές του '90, όταν άρχισαν οι μπίζνες με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, βασική πηγή χρηματοδότησης το λαθρεμπόριο ναρκωτικών.

Από το 2006, πρωτεύουσα της χώρας είναι η Ρανγκούν.
Κύρια γλώσσα είναι η Βιρμανική.
Το νόμισμα της χώρας ονομάζεται Κυάτ.

http://www.therazor.org/oldroot/Fall03/images/Aung%20San%20Suu%20Kyi.jpg
Η Αούνγκ Σαν Σούου Κίι γεννήθηκε το 1945 στη Ραγκούν. Κόρη του στρατηγού Αούνγκ Σαν, ήρωα της ανεξαρτησίας στη Βιρμανία που δολοφονήθηκε από τους πολιτικούς του αντιπάλους κατά την ταραχώδη περίοδο του 1947, έξι μήνες πριν από την ανεξαρτητοποίηση της χώρας από τη Βρετανία. Ακτιβίστρια, ηγέτης της Εθνικής Λίγκας για τη Δημοκρατία στη Μιανμάρ. Υπέρμαχος της παθητικής μη βίαιης αντίστασης στο στρατοκρατούμενο καθεστώς της χώρας της η Σούου Κιι βρίσκεται έγκλειστη σε κατ'οίκον περιορισμό στη χώρα της τα τελευταία χρόνια, ενώ η χούντα επεκτείνει επανειλημμένα τον χρόνο κράτησής της. Το 1990 στη Βουδίστρια Σούου Κιι απονεμήθηκε το Βραβείο Ράφτο και το 1991 το Βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία Σκέψης. Το 1991 κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για τον ειρηνικό και μη-βίαιο αγώνα της κατά της στρατιωτικής δικτατορίας. Το βραβείο παρέλαβαν οι δυο γιοι της, γιατί η ίδια γνώριζε πως αν έφευγε στο εξωτερικό, οι στρατηγοί δεν θα την άφηναν να επιστρέψει ποτέ πίσω.
Στις γενικές εκλογές του 1990 η Σούου Κιι εξελέγη Πρωθυπουργός της Βιρμανίας, ηγούμενη του κόμματος της Εθνικής Λίγκας για τη Δημοκρατία, οι στρατιωτικοί όμως δεν παρέδωσαν την εξουσία. Έχει αρνηθεί να εγκαταλείψει τη χώρα με αντάλλαγμα την ελευθερία της.
monks

Στο BBC προβλήθηκε προ ημερών ένα καταπληκτικό ρεπορτάζ από ένα μοναστήρι στη Ραγκούν. Ενας διοπτροφόρος γέροντας μοναχός ρωτήθηκε για το εάν αυτές οι διαδηλώσεις θα οδηγήσουν τη χώρα στη δημοκρατία. «Μπα, όχι», απάντησε. «Στη Βιρμανία γεννιόμαστε φοβισμένοι».
Photo

Video εδώ

Δευτέρα 17 Σεπτεμβρίου 2007

εκλογές 2007, η επόμενη μέρα

Όσες, ελάχιστες, κουβέντες για το περιβάλλον ακούσαμε κατά την προεκλογική περίοδο από τα δύο κόμματα εξουσίας, ήταν βουτηγμένες στην ασάφεια και τη γενικότητα. Παραδέρνουν οι λόγοι των πολιτικών ανάμεσα στην κοινοτοπία και την παρεξήγηση: «πληγώνουμε τα δάση», «δεν φροντίζουμε το περιβάλλον» κ.λπ. Προσεγγίσεις αισθητικές, ηθικολογικές, συναισθηματικές, που δηλώνουν αυτομάτως τον προσχηματικό τους χαρακτήρα. Κανείς, φαίνεται, από το παραδοσιακώς γαλουχημένο πολιτικό προσωπικό δεν έχει αντιληφθεί το πρόβλημα: αφανίζοντας το φυσικό κόσμο κάποτε θα αφανιστούμε...


Gary Komarin Mischtechnik/Leinwand, 183 x 121 cm

Gary Komarin
"The First Green Telling"

Το μεγάλο στοίχημα της αυριανής κυβέρνησης είναι να εμπιστευθεί τον αέρα, το νερό, τα δάση και τις θάλασσες της πατρίδας μας σε ακέραιους επιστήμονες. Ενα υπουργείο Περιβάλλοντος με εξουσία υπουργείου Αμυνας, στελεχωμένο με οραματιστές και τεχνοκράτες, διακομματικής λογικής, πρέπει να λάβει την εντολή να «φυλάξει» τα εσωτερικά σύνορα της χώρας, να δώσει μάχες μέχρις εσχάτων. Η Ελλάδα της μεσογειακής χλωρίδας και πανίδας, της βιοποικιλότητας, των αναγεννημένων φυσικών πόρων μπορεί να γίνει ο εθνικός στόχος της νέας εποχής. Ενα δώρο στον πλανήτη και στους εαυτούς μας.

Από την χθεσινή Καθημερινή ολόκληρο το άρθρο εδώ

http://www.broadbentgallery.com/komarin/komarin-03-big.jpg

Gary Komarin
"A Place of Green Concealment"


Η οικολογία αποτελεί την κατανόηση του βασικού γεγονότος ότι η κοινωνική ζωή δεν μπορεί να μη λαμβάνει υπόψη με ένα κεντρικό τρόπο το περιβάλλον μέσα στο οποίο ξεδιπλώνεται αυτή η κοινωνική ζωή. Όλως περιέργως, αυτή η κατανόηση μοιάζει να έχει υπάρξει σε μεγαλύτερο βαθμό προηγουμένως, σε άγριες ή παραδοσιακές κοινωνίες. (...) Η οικολογία είναι βασικά πολιτική. Δεν είναι «επιστημονική». Η επιστήμη είναι ανίκανη, ως επιστήμη, να θέσει τα όρια ή τους σκοπούς της [finalités]. Αν η επιστήμη ερωτηθεί για το πιο ικανό ή το πιο οικονομικό μέσο εξολόθρευσης του πληθυσμού της Γης, είναι ικανή (θα έπρεπε να είναι ικανή!) να σας παράσχει μια επιστημονική απάντηση. Ως επιστήμη, δεν έχει απολύτως τίποτα να πει σε σχέση με το αν αυτό το σχέδιο είναι «καλό» ή «κακό». Κάποιος μπορεί, κάποιος πρέπει, σίγουρα, να θέσει σε κίνηση τις πηγές της επιστημονικής έρευνας για να εξερευνήσει τον αντίκτυπο που μια τέτοια και μια τέτοια ενέργεια, εντός της σφαίρας της παραγωγής, μπορούν να έχουν πάνω στο περιβάλλον ή, κάποιες φορές, το μέσο αποφυγής κάποιου ανεπιθύμητου παράπλευρου αποτελέσματος. Σε τελευταία ανάλυση, όμως, η απάντηση μπορεί να είναι μόνο πολιτική.

Κορνήλιος Καστοριάδης

http://www.dvdbeaver.com/film/dvdcompare/Dersu%20uzala/1.jpg

Προσεγγίζοντας τη φύση με στοργή ο Akira Kurosawa στο Dersu Uzala. video εδώ



Κυριακή 16 Σεπτεμβρίου 2007

εκλογές 2007, στη χώρα των μινιμαλιστκών πόθων

(...)Αυτό θα απαιτούσε, φυσικά, μια αναδιοργάνωση των κοινωνικών θεσμών, των εργασιακών, των οικονομικών, των πολιτικών και πολιτιστικών σχέσεων. Ένας τέτοιος προσανατολισμός, όμως, απέχει ανυπολόγιστα από τα όσα σκέπτονται και, ίσως, από τα όσα ποθούν οι άνθρωποι σήμερα(...)

Κορνήλιος Καστοριάδης


http://www.rothkochapel.org/flavin2.jpg

Η εικόνα “http://numb.deslizo.net/fotos/DF0001.jpg” δεν μπορεί να προβληθεί επειδή περιέχει σφάλματα.

Η εικόνα “http://homepage.mac.com/xcia0069/Review/flavin-grille.jpg” δεν μπορεί να προβληθεί επειδή περιέχει σφάλματα.

Dan Flavin (1933 - 1996) Αμερικανός μινιμαλιστής, διάσημος για τα γλυπτά του με λαμπτήρες φθορισμού. Τα περισσότερα έργα του είναι άτιτλα και τα συνόδευε, συνήθως, με μια μικρή αφιέρωση σε φίλους του

Πέμπτη 13 Σεπτεμβρίου 2007

εκλογές 2007, στη χώρα τής μινιατούρας...

Οι εκλογές είναι μια στιγμή, η δυσφορία είναι διαρκής· θα συνοδεύει το μεσαίο πλήθος διαρκώς, όσο δεν αίρονται οι αιτίες που τη γεννούν, όσο η οντολογική, η υπαρξιακή διάσταση της πολιτικής, αυτή που εννοηματώνει τη ζωή, θα παραμένει εξόριστη, όσο η υπόσχεση για πραγμάτωση της επιθυμίας και πλήρωση του εαυτού θα παραμένει κενή και ανεκπλήρωτη. Οσο η ζωή κυλά ορισμένη τεχνοκρατικά σε ράγες, χωρίς νόημα, χωρίς σκοπό, η δυσφορία είναι η συνθήκη μας, είναι το πεπρωμένο μας, είναι η ζωή μας.

Σηκώστε τον ποδόγυρο! Διαπλέουμε τη Μεταδημοκρατία της Δυσφορίας…

Νίκος Ξυδάκης
Καθημερινή 9-9-2007
ολόκληρο το κείμενο "η μεταδημοκρατία τής δυσφορίας" εδώ


Jeremy Dickinson, The South East



Small Trcuks Stack

Η εικόνα “http://www.anthonymeierfinearts.com/artist/dickinson/2B.jpg” δεν μπορεί να προβληθεί επειδή περιέχει σφάλματα.



Η εικόνα “http://qs1435.pair.com/urbanout/blog/images/uploads/jeremy_dickinson.jpg” δεν μπορεί να προβληθεί επειδή περιέχει σφάλματα.

Bus Jump Chase

Dozer Push



Greyhounds


Hulk (Atlantean IV)

Atlantean II

http://www.millthorpeschool.co.uk/news_images/jeremy1.jpgΟ Jeremy Dickinson γεννήθηκε το 1963 στο Halifax τής Νεγάλης Βρεττανίας. Ζει κι εργάζεται στο Λονδίνο. Το 1983 αποφοίτησε από το York College of Arts and Technology. Αναπαράγει μεθοδικά και σχολαστικά στον καμβά κάθε είδους όχημα - ΙΧ, λεωφορεία, φορτηγά, γερανούς, νταλίκες- αποδίδοντάς τα στην παραμικρή τους λεπτομέρεια με τον ίδιο ζήλο και αφοσίωση που έδειχνε σαν παιδί για τα αυτοκινητάκια μινιατούρες του. Εκ πρώτης όψεως στα έργα του τα οχήματα που απεικονίζονται φαίνεται ν' αποτελούν πιστά αντίγραφα πραγματικών, με μια δεύτερη, πιο προσεκτική παρατήρηση αντιλαμβανόμαστε ότι δεν είναι άλλο από παιδικά παιχνίδια, μοντέλα, μινιατούρες αυτοκινήτων, αναπαραστάσεις μιας αναπαράστασης. Οχήματα κάθε είδους στοιβαγμένα σε αβέβαιη ισορροπία, σωροί από παλιοσίδερα σε νεκροταφεία αυτοκινήτων όπου μια Buick του '30 μπορεί να συνυπάρχει με μια Jaguar κουπέ του '90, τεράστιοι κάκτοι που γειτονεύουν με αυτοκίνητα στο ίδιο μέγεθος με αυτούς, μας οδηγούν να καταλάβουμε ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι μ' έναν κόσμο από μινιατούρες...

Δευτέρα 10 Σεπτεμβρίου 2007

Friedensreich Hundertwasser, Your window right - your tree duty

«Μερικοί άνθρωποι λένε ότι τα σπίτια αποτελούνται από τοίχους, εγώ λέω ότι τα σπίτια αποτελούνται από παράθυρα».


Hundertwasser Friedensreich - End of Waters - 1979

End of Waters

Friedensreich Hundertwasser (1928-2000). Αυστριακός ζωγράφος και αρχιτέκτονας. Αν και αμφιλεγόμενος, από τους πλέον περιζήτητους καλλιτέχνες στο τέλος τού 20ού αιώνα. Γεννήθηκε στη Βιέννη από εβραίους γονείς και το οικογενειακό του όνομα ήταν Stowasser. Αποφοίτησε από το γνωστό Μοντεσσοριανό σχολείο κι ακολούθως παρακολούθησε τη σχολή Καλών Τεχνών τής Βιέννης, μελετώντας κυρίως τοπία, χωρίς να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Το 1943 τυπώνει τα πρώτα του σχέδια, όπου αποτυπώνει κυρίως τη φύση.

Hundertwasser, Friedensreich - Der grosse Weg

Der grosse Weg

Τα έργα του πολλές φορές σόκαραν, και πολλά απ’ αυτά γνώρισαν την κατακραυγή των συναδέλφων του, καθώς η τέχνη του ήταν πάντα πρωτότυπη και ανυπότακτη. Η απόρριψη της ευθείας γραμμής, την οποία και αποκαλεί "εργαλείο τού διαβόλου", τα φωτεινά - έντονα χρώματα και τα αρ νουβό σχέδιά του, αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά τών έργων του . Επηρεάστηκε ιδιαίτερα από το έργο του Egon Schiele, και το στυλ του συγκρινόταν με αυτό του Gustav Klimt.

Η εικόνα “http://www.galerie-am-kreuzplatz.ch/jpgs/artwork/hundertwasser/hundert_2_shad.gif” δεν μπορεί να προβληθεί επειδή περιέχει σφάλματα.

Grass for those who cry

Εναλλακτικός αρχιτέκτονας κατάφερε να διασπάσει τον κλασικό οικιστικό ιστό, ακόμη και στην καρδιά τής Βιέννης. Εξ' άλλου η εποχή τής εμφάνισής του, τέλη τής δεκαετίας τού '50, συμπίπτει με την εποχή τών χίπις, της οικολογίας, του γυμνισμού και των διεκδικήσεων. Τα κτήρια που σχεδίασε χαρακτηρίζονται από την επαναστατική τους φιλοσοφία, καθώς ενσωματώνουν φυσικά στοιχεία τού περιβάλλοντος και χρησιμοποιούν ακανόνιστες, κυρίως, μορφές, με έντονες χρωματικά εξωτερικές επιφάνειες.

Το Hundertwasserhaus, ένα δημοτικό συγκρότημα 52 διαμερισμάτων για χαμηλόμισθους στην Βιέννη, μοιάζει περισσότερο με παραμυθένιο πύργο. Τα πατώματα κυματιστά και με κλίσεις ενσωματώνουν τα «αισθητικά ατυχήματα». "Ένα ασυνεχές πάτωμα είναι μελωδία για τα πόδια". Η ταράτσα καλύπτεται με χώμα και γρασίδι, δέντρα φύονται στο εσωτερικό των δωματίων και τα κλαδιά τους προβάλουν από σχισμές και παράθυρα. Συμπληρώματα σε μωσαϊκά από θρύμματα γυαλιού, κομμάτια πηλού και διάφορα διακοσμητικά στοιχεία σμιλεμένα στο χέρι. Ένα κτίσμα με ακανόνιστες χρωματικές λωρίδες και τρούλους , που ολοκληρώθηκε το 1985, για το οποίο αρνήθηκε επίμονα την αμοιβή του, δηλώνοντας πως άξιζε τον κόπο, ώστε "να αποφευχθεί να χτιστεί κάτι άσχημο εδώ πέρα".
Σήμερα οι 200 περίπου κάτοικοί του νιώθουν τόσο τυχεροί όσο και άτυχοι: τυχεροί γιατί ζουν σε ένα ασυνήθιστο αρχιτεκτονικό δημιούργημα και άτυχοι γιατί πρέπει να υπομένουν τις ορδές των τουριστών που πλημμυρίζουν κατά τη διάρκεια του χρόνου το προαύλιο αλλά και το καφέ στο ισόγειο απειλώντας πολλές φορές την ιδιωτική τους ζωή.

http://www.ghibliworld.com/images/hundertwasserhaus1.jpg

Hundertwasserhaus

video εδώ

Η αρχιτεκτονική του δεν φημίζεται για τις τεχνολογικές της καινοτομίες. Αποτελεί, κυρίως, μια σύμπραξη με την οικολογία. Οι φυτεμένες στέγες και οι επιφάνειες που κρύβουν επιμελώς τα καταλύματα τα κάνουν κάτι σαν καταφύγια. Η φύση προστατεύει τον άνθρωπο, τον κρύβει από τους κινδύνους. Τα πολλά παράθυρα=μάτια που χρησιμοποιεί αποτελούν τον σύνδεσμο με τη γη, συμβολίζουν την εμπιστοσύνη στη μητέρα φύση. Τα φωτεινά χρώματα με τα οποία χρωματίζει τους εξωτερικούς τοίχους δείχνουν ότι κάτι συμβαίνει μέσα στα σπίτια, ότι είναι ζωντανά.
Διακόσμησε τις δημοτικές εγκαταστάσεις θέρμανσης της πόλης στο Spittelauer (1990) «ξορκίζοντας» το σύγχρονο φάντασμα της βιομηχανίας με όψεις που παραπέμπουν σε αραβικές νύχτες.

http://aeiou.iicm.tugraz.at/aeiou.encyclop.data.image.h/h964948a.jpg

«Αυτό που κάνω –η καλλιτεχνική μου δραστηριότητα– δεν είναι μία τέχνη με ότι αυτό σήμαινε παραδοσιακά, αλλά ότι κάνω είναι μια συναίσθηση ευθύνης για να επιστήσω την προσοχή για υπαρκτούς κινδύνους. Ο κίνδυνος προέρχεται από το τυποποιημένο, το μαζικό, το “ευθύγραμμο”, το ορθολογικό, το συμμετρικό τόσο στην πολιτική (φασισμός, κομμουνισμός και αμερικανικός τρόπος ζωής) όσο και στην αρχιτεκτονική (παραγωγή ίδιων γραμμών, ίδιων σχημάτων, ίδιων προϊόντων, ίδιων σλόγκαν). Τέχνη και πολιτική έχουν αναλογίες»

Friedensreich Hundertwasser


Πίστευε ότι η συμβατική αρχιτεκτονική δεν μπορεί να αποκαλείται τέχνη, και η σχεδίαση κάθε κτιρίου πρέπει να επηρεάζεται από την αισθητική του κάθε ενοίκου.


Ο Hundertwasser ήταν γνωστός και για τις θεατρικές παραστάσεις του, όπου μπορούσε π.χ. να εμφανιστεί γυμνός για λίγο μπροστά στους θεατές, ώστε να προωθήσει μία οικολογική τουαλέτα χωρίς καζανάκι!!!
Έργα του χρησιμοποιήθηκαν για σχεδιασμό σημαιών, γραμματοσήμων, νομισμάτων, αφισών, σχολείων, εκκλησιών, στο καθιστικό ενός σπιτιού αφιερωμένου σ' αυτόν στη Νέα Ζηλανδία και σε διαμερίσματα πολυκατοικιών.

Η πιο γνωστή σημαία του, είναι η Koru Flag. Έχει σχεδιάσει τα γραμματόσημα για το Πράσινο Ακρωτήρι, και τα επετειακά γραμματόσημα της Ταχυδρομικής Διεύθυνσης του ΟΗΕ στην Γενεύη, για την 35η επέτειο της Παγκόσμιας Διακήρυξης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Image:Koru flag.svg
Koru Flag

Σε όλη του τη ζωή ταξίδευε, μελετούσε, έχτιζε, συμμετείχε σε δεκάδες εκθέσεις σε ολόκληρο τον κόσμο. Το 1952 έκανε την πρώτη του έκδοση για την πρώτη περίοδο της αφηρημένης τέχνης, το 1958 είναι η χρονιά που εκδίδει ένα μανιφέστο ενάντια στον ορθολογισμό στην αρχιτεκτονική, το 1957 εκδίδει ένα βιβλίο με τίτλο “H γραμματική του βλέπειν στο Παρίσι”. Βραβεύτηκε σε πολλές εκθέσεις αλλά και για τη δράση του για την προστασία του περιβάλλοντος. Συμμετείχε και γύρισε ο ίδιος ντοκιμαντέρ για τη φύση και την αρχιτεκτονική (το 1972 μετέχει στις Κάννες με δική του παραγωγή και παίρνει μέρος σε τηλεοπτικές εκπομπές με θέμα τις φυτεμένες στέγες). Το 1967 διάβασε γυμνός την πρώτη του ομιλία στο Μόναχο, στη Hardmann Gallery, με τίτλο “Δικαίωμα στο τρίτο δέρμα - επιδερμίδα” και το 1968 τη δεύτερη ομιλία γυμνός, στη Βιέννη, διαβάζοντας το μανιφέστο του για αρχιτεκτονική. Το 1963 ταξίδεψε στην Ελλάδα. Το 1973 πήρε μέρος στην Τριενάλε του Μιλάνου, όπου 12 δέντρα του φυτεύτηκαν στα παράθυρα στη Via Manzoni. Το 1974 παρουσίασε τα σχέδιά του για τις πεζοδρομημένες ζώνες της Βιέννης. Το 1980, σε μια οικολογική του ομιλία, στράφηκε κατά της πυρηνικής ενέργειας και ξεκίνησε καμπάνια κατά των πυρηνικών και υπέρ μιας αρχιτεκτονικής προς όφελος των ανθρώπων και της φύσης. "Ο αρχιτέκτονας θα πρέπει να είναι ένας γιατρός που θεραπεύει τα άρρωστα κτίρια, να ανακατασκευάζει τις όψεις τους. "

Η εικόνα “http://www.flatrock.org.nz/topics/photographs/assets/kawakawa_toilet.jpg” δεν μπορεί να προβληθεί επειδή περιέχει σφάλματα.

Ο Hundertwasser πάντοτε θεωρούσε την Νέα Ζηλανδία ως το επίσημό του σπίτι, και όπου και αν πήγαινε στον κόσμο, οι δείκτες τού ρολογιού του έδειχναν την ώρα τής Νέας Ζηλανδίας.

Πέθανε στις 19 Φεβρουαρίου του 2000, εν πλω στον Ειρηνικό Ωκεανό, από καρδιακή προσβολή. Σύμφωνα με επιθυμία του ενταφιάστηκε στη Νέα Ζηλανδία στον κήπο τού "ευτυχισμένου νεκρού" κάτω από ένα δέντρο τουλίπας.

http://www.w-meier.com/Magdeburg%20%20Hundertwasser-Haus%20%20'DIE%20GRUENE%20ZITADELLE'.jpg

Το 1999 ξεκίνησε το τελευταίο του έργο Die Grüne Zitadelle von Magdeburg (Το πράσινο φρούριο του Μαγδεμβούργου). Αν και το κύκνειο άσμα του παρέμεινε ατελείωτο εξαιτίας του θανάτου του, το κτίριο εγκαταστάθηκε λίγα χρόνια μετά στο Μαγδεμβούργο, μία πόλη στην κεντρική Γερμανία, και άνοιξε τις πύλες του για το κοινό στις 3 Οκτωβρίου του 2005.

Η εικόνα “http://aeiou.iicm.tugraz.at/aeiou.encyclop.data.image.h/h964948b.jpg” δεν μπορεί να προβληθεί επειδή περιέχει σφάλματα.

"Ένας άνθρωπος σε ένα νοικιασμένο διαμέρισμα πρέπει να μπορεί να σκύψει έξω από το μπαλκόνι του σε απόσταση όσο το χέρι του να γδάρει την λιθοδομή. Και πρέπει να του επιτραπεί να μπορεί να πάρει μία μακριά βούρτσα και να βάψει τον εξωτερικό τοίχο, όσο φτάνει το χέρι του. Κατ' αυτόν τον τρόπο θα είναι γνωστό σε όλους τους διαβάτες του δρόμου αυτού, αλλά και τους γείτονες του, πως σε αυτό το διαμέρισμα μένει κάποιος που είναι διαφορετικός από τους φυλακισμένους, σκλαβωμένους, συμβατικούς ανθρώπους της διπλανής πόρτας". Θεωρούσε ακόμη ότι πρέπει να γίνει υποχρεωτική η φύτευση δέντρων στα αστικά περιβάλλοντα: "Αν κάποιος περπατάει μέσα στη φύση, τότε συνειδητοποιεί πως πρέπει να συμπεριφέρεται σαν καλεσμένος με καλούς τρόπους".
Hundertwasser
Your window right - your tree duty
Το δικαίωμα του παραθύρου σου - Η υποχρέωση σου στο δέντρο
Μανιφέστο 1972

Περισσότερα για τη ζωή, το έργο και τη φιλοσοφία τού Hundertwasser εδώ

Σάββατο 8 Σεπτεμβρίου 2007

Δαντελωτά πέπλα αναπνοής

Η εικόνα “http://mam.org/images/collections_contemp_richter.jpg” δεν μπορεί να προβληθεί επειδή περιέχει σφάλματα.
Gerhard Richter
Breath, 1989
Oil on canvas



Επινόησα το χρώμα των φωνηέντων! - Α μαύρο, Ε λευκό, Ι κόκκινο, Ο γαλάζιο, Υ πράσινο. - Όρισα τη μορφή και την κινητικότητα κάθε συμφώνου, και, μ' ενστικτώδεις ρυθμούς, βαυκαλίζομαι πως ανακάλυψα μια γλώσσα ποιητική, προσιτή αργά ή γρήγορα, σ' όλες τις αισθήσεις. Παρακρατώ το δικαίωμα της μετάφρασης.
Στην αρχή ήταν ένα γύμνασμα. Έγραφα σιωπές, νύχτες, κατέγραφα το ανέκφραστο. Ακινητούσα τον ίλιγγο.
_________

(...)

Ενός πανδοχείου έγινα ύποπτη πινακίδα.
- Μια καταιγίδα άπλωσε στον ουρανό σκοτάδι. Το βράδυ
Του δάσους το νερό χάνονταν μες στα παρθένα χώματα,
Και του Θεού ο αγέρας σκόρπισε μέσα στους βάλτους πάγους.

Κλαίγοντας αντίκρυσα χρυσάφι - και δεν μπόρεσα να πιω -

(απόσπασμα από τα "Παραληρήματα", ΙΙ, Αλχημεία τού λόγου)

Arthur Rimbaud
Une saison en enfer
Μια εποχή στην κόλαση
μτφ. Αθανάσιος Λάμπρου
Υπερίων 1996, σελ. 46-47

Παρασκευή 7 Σεπτεμβρίου 2007

Booker shortlist 2007, η λίστα μάζεψε...

Ανακοινώθηκε χθες η shortlist τού βραβείου Booker για το 2007.
Ο πρόεδρος τής φετεινής επιτροπής, Howard Davies, δήλωσε ότι η επιλογή τών 6 τίτλων προέκυψε από έναν εκλετό προήγουμενο κατάλογο τών 13 βιβλίων που είχαν αποτελέσει την lonhlist που είχε ανακοινωθεί στις 7 Αυγούστου.
"Ελπίζουμε ότι οι επιλογές που έχουμε κάνει μετά από εκτίμηση, θα προσελκύσουν το ευρύ ενδιαφέρον"

Οι 6 τίτλοι τής shortlist είναι οι παρακάτω:

  • Nicola Barker

    Darkmans

    Fourth Estate

    Darkmans
Ένα στιλιστικό και μοντέρνο μυθιστόρημα πουπραγματεύεται δύο πολύ παλιά θέματα, την αγάπη και τη ζήλια.
Anne Enright
  • The Gathering

    Jonathan Cape

    The Gathering
Χαρτογραφεί ένα σκοτεινό πορτρέτο μιας προβληματικής δουβλινέζικης
οικογένειας.


  • Mohsin Hamid

    The Reluctant Fundamentalist

    Hamish Hamilton

    The Reluctant Fundamentalist
Ο "απρόθυμος φονταμενταλιστής" έχει ως ήρωα έναν πακιστανό που ζει στις ΗΠΑ μετά το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου.
  • Lloyd Jones

    Mister Pip

    John Murray

    Mister Pip
Ενα παραμύθι σε ένα σπαρασσόμενο από τον πόλεμο νησί του Νότιου Ειρηνικού . Το διηγείται η 14χρονη Ματίλντα. Ο μοναδικός λευκός κάτοικος του νησιού, ο εκκεντρικός κ. Γουότς, προσπαθεί να σώσει αυτή και τα άλλα παιδιά από την τρέλα του πολέμου εισάγοντάς τα στο μαγικό κόσμο των «Μεγάλων Προσδοκιών» του Ντίκενς.
  • Ian McEwan

  • On Chesil Beach

    Jonathan Cape

    On Chesil Beach
Τον Ιούλιο τού 1962 ο Έντουαρντ και η Φλόρενς, δύο αθώοι νεαροί νιόπαντροι, φτάνουν στο ξενοδοχείο τους στην ακτή του Ντόρσετ. Καθώς δειπνούν στo δωμάτιό τους παλεύουν να καταπνίξουν τους κρυφούς τους φόβους για τη γαμήλια νύχτα που έρχεται...
  • Indra Sinha

    Animal’s People

    Simon & Schuster

    Animal’s People
Ο συγγραφέας αντλεί το υλικό του από την τραγωδία του Μποπάλ της Ινδίας, όπου πριν από 23 χρόνια μια διαρροή τοξικού αερίου από εργοστάσιο της Γιούνιον Καρμπάιντ έστειλε στο θάνατο χιλιάδες ανθρώπους και άλλους τόσους άφησε με σοβαρά προβλήματα υγείας. Ο 20χρονος ήρωας του βιβλίου, ο Animal, είναι ένας από αυτούς. Περπατάει με τα τέσσερα και δεν μπορεί να θυμηθεί ότι σαν μικρό παιδάκι μπορούσε να σταθεί όρθιος.


Στον κατάλογο των επιλέκτων ο πιο νέος συγγραφέας είναι ο πακιστανός Mohsin Hamid, 35 ετών. Η προηγούμενη έκπληξη τής συμμετοχής στην longlist των πρωτοεμφανιζόμενων, Peter Ηο Davies, Nikita Lalwani, Catherine O’Flynn και Tan Twan Eng έχει υποχωρήσει σ' αυτή τη λίστα, καθώς δεν συμπεριλαμβένει κανέναν από αυτούς.
Ο νικητής θα ανακοινωθεί την Τρίτη, 16η Οκτωβρίου σε ειδική τελετή στο Guildhall, Λονδίνο.
Το χρηματικό ποσόν που συνοδεύει το βραβείο φθάνει σήμερα στις 50.000 λίρες για τον τελικό νικητή και από 2.500 λίρες για τούς συμμετέχοντες στη shortlist. Φυσικά στα παραπάνω ποσά αθροίζονται τα κέρδη των εκδοτών και των συγγραφέων από την αύξηση των πωλήσεων μετά την συμμετοχή τους στις δυο λίστες και την τελική ανακοίνωση τού βραβείου.
Ο McEwan ήταν νικητής τού Booker το 1998, με το μυθιστόρημά του "Άμστερνταμ", ενώ συμμετέχει στη shortlist για πέμπτη φορά στη σταδιοδρομία του. Μάλιστα, φέτος συνυπάρχει με ονόματα που δεν συμπλήρωναν τις λίστες τών ευπώλητων τής Μεγάλης Βρετανίας! Ενδεικτικά, με τα δεδομένα των αριθμών, το βιβλίο του είχε πουλήσει, πριν την ανακοίνωση τής longlist τον Αύγουστο, 100.000!! αντίτυπα, ενώ η Idira Shina μόλις 231, η Nicola Barker 499 και ο Mohsin Hamid 1.519.


Στα καθ' ημάς...
Η εικόνα “http://www.cbc.ca/arts/images/pics/noday01.gif” δεν μπορεί να προβληθεί επειδή περιέχει σφάλματα.
Από τα 6 βιβλία τής shortlist κυκλοφορεί ήδη το βιβλίο τού Ian McEwan, Στην ακτή , σε μτφ. Ελένης Ηλιοπούλου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Η πρώτη νύχτα τού γάμου δύο νεαρών τού Edward και της Florence, που παντρεύτηκαν μόλις το ίδιο πρωινό. Η ιστορία εκτυλίσσεται το 1962 λίγο μετά την απαγόρευση και τη δίκη της "Λαίδης Τσάτερλι" τού Lawrence και λίγο πριν από τη σαρωτική εμφάνιση των Beatles με την επακόλουθη σεξουαλική επανάσταση. Τότε που η σεξουαλική σχέση τού ζευγαριού ολοκληρώνεται μετά από την εκκλησία. Γεγονός που προσέδιδε ένα διαφορετικό χρωματισμό στο κλίμα και την ψυχολογία των ζευγαριών: αδημονία στους νεαρούς, άγχος και νευρικότητα στις κοπέλες.
Οι δυο ήρωες, το ζευγάρι των νεονύμφων, δέσμιοι κι οι δυο των πρωτοκόλλων τής εποχής προσπαθούν ν' αμβλύνουν την ανήσυχία τους για την γαμήλια νύχτα που έρχεται. Στέκουν παθητικοί κι αμήχανοι στην ακτή, χαμένοι στην απεραντοσύνη τής θάλασσας. Το άγνωστο υγρό στοιχείο, στο οποίο δεν τολμούν να εισέλθουν, συμβολίζει το κοινό τους ταξίδι στη ζωή, την ουσιαστική τους ένωση, που τόσο φοβούνται και οι δύο.

Αντιγράφοντας το οπισθόφυλλο τού βιβλίου:Το "Στην ακτή" είναι μια ιστορία για το πώς μπορούν ολόκληρες ζωές να μεταμορφωθούν από μια χειρονομία που δεν έγινε ή μια λέξη που δεν ειπώθηκε ποτέ.
"O MακΓιούαν είναι ένας από τους καλύτερους σύγχρονους στιλίστες: η πρόζα του κινείται αργά αλλά αριστοτεχνικά, με βάθος και ακρίβεια και ξαφνικά, απροειδοποίητα, γίνεται αιχμηρή και ανατρεπτική..."
(London Review of Books)
"Μετά την "Εξιλέωση" και το "Σάββατο", που θεωρήθηκαν τα "μεγάλα" σύγχρονα βρετανικά μυθιστορήματα (μαζί με τα πρώτα του Μάρτιν Έιμις και του Γκρέιαμ Σουίφτ), ο Ίαν ΜακΓιούαν υπογράφει ένα σύντομο, αλλά όχι λιγότερο "μεγάλο" αφήγημα, που θυμίζει τις καλύτερες σελίδες της Ήντιθ Γουόρτον."
(Daily Telegraph)
"Ένα μυθιστόρημα που δε διέψευσε τις προσδοκίες: ο ΜακΓιούαν γράφει πάντα με μια τόσο ήρεμη χάρη, που μοιάζει σχεδόν αβάσταχτη".
(Metro)

Για το βιβλίο η Μικέλα Χαρτουλάρη γράφει στα ΝΕΑ στις 30/6/2007 , "
Το χάδι της ήταν μοιραίο "

Ο Ian McEwan δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις στο ελληνικό κοινό. Τα περισσότερα βιβλία του κυκλοφορούν στην Ελλάδα:
  • Μαύρα σκυλιά σε μετάφραση Βιβής Φωτοπούλου, Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη, 2007
  • Σάββατο σε μετάφραση Μαρίας Γεωργουσοπούλου και επιμέλεια Κατερίνας Σχινά., Νεφέλη, 2006
  • Εξιλέωση σε μετάφραση Γιάννη Σκαρπέλου και επιμέλεια Χάρη Βλαβιανού, Νεφέλη, 2002
  • Άμστερνταμ σε μετάφραση Γιώργου Ίκαρου Μπαμπασάκη και επιμέλεια Χάρη Βλαβιανού, Νεφέλη, 1999.
  • Έμμονη αγάπη σε μετάφρασηΈλλης Έμκε και επιμέλεια Χάρη Βλαβιανού, Νεφέλη, 1999.
  • Μαύρα σκυλιά σε μετάφραση Βιβής Φωτοπούλου, Σέλας, 1994.
  • Ο αθώος σε μετάφραση Δάφνης Καψαμπέλη, Σέλας, 1993
  • Ξένοι στη Βενετίασε μετάφραση Νίκου Σακαλίδη, Σέλας, 1991
  • Ο τσιμεντόκηπος , Γράμματα, 1982
Η ιστοσελίδα τού Ian McEwan εδώ
Ian McEwan video εδώ
Από τους υπόλοιπους συγγραφείς τής λίστας δύο έχουν μεταφραστεί παλαιότερα.

  • Hamid, Mohsin, Ψυχή και φλόγα, μτφ. Αλέξανδρος Καλοφωλιάς. Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 2001.
http://www.cappelen.no/aktiva/w125/Hamid,%20Mohsin%2005_001835.jpg
Η ιστοσελίδα τού Hamid Mohsin εδώ
  • Enright, Anne, Alma perdita, μτφ. Πόλυ Μοσχοπούλου · επιμέλεια σειράς Άννυ Σπυράκου, Αλεξάνδρεια, 2005.
http://www.irisharts.org/Images/Artists/AnneEnright.gif

Πέμπτη 6 Σεπτεμβρίου 2007

Luciano Pavarotti, o "βασιλιάς των ψηλών ντο"

Panis Angelicus
Panis angelicus, fit panis hominum
Dat panis coelicus figuris terminum
O res mirabilis, manducat dominum
Pauper, pauper, servus et humilis
Pauper, pauper, servus et humilis


Panis angelicus, fit panis hominum
Dat panis coelicus figuris terminum
O res mirabilis, manducat dominum
Pauper, pauper, servus et humilis
Pauper, pauper, servus et humilis

Το angelicus Panis (ψωμί τών αγγλελων) είναι η προτελευταία στροφή τού ύμνου των solemniis Sacris και γράφτηκε από τον Θωμά τον Ακινάτη. Η πρώτη απόδοση τού ύμνου από τενόρο το 1872 με συνθέτη τον César Franck.

http://blog.joins.com/usr/l/i/liberum/33/%E3%84%B1%20%EB%B0%94.jpg

Νομίζω ότι μια ζωή αφιερωμένη στη μουσική είναι πάνω από όλα μια ζωή ευτυχισμένη!

Luciano Pavarotti (12/10/1935 - 6/9/2007)


Από τη βάση τής Βιβλιονέτ:

Luciano Pavarotti, William Wright,
Παβαρότι, ο κόσμος μου
μτφ. Χίλντα Παπαδημητρίου
Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 1997

Η επίσημη ιστοσελίδα τού Luciano Pavarotti εδώ