«Μερικοί άνθρωποι λένε ότι τα σπίτια αποτελούνται από τοίχους, εγώ λέω ότι τα σπίτια αποτελούνται από παράθυρα».
End of Waters
Friedensreich Hundertwasser (1928-2000). Αυστριακός ζωγράφος και αρχιτέκτονας. Αν και αμφιλεγόμενος, από τους πλέον περιζήτητους καλλιτέχνες στο τέλος τού 20ού αιώνα. Γεννήθηκε στη Βιέννη από εβραίους γονείς και το οικογενειακό του όνομα ήταν Stowasser. Αποφοίτησε από το γνωστό Μοντεσσοριανό σχολείο κι ακολούθως παρακολούθησε τη σχολή Καλών Τεχνών τής Βιέννης, μελετώντας κυρίως τοπία, χωρίς να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Το 1943 τυπώνει τα πρώτα του σχέδια, όπου αποτυπώνει κυρίως τη φύση.
Der grosse Weg
Τα έργα του πολλές φορές σόκαραν, και πολλά απ’ αυτά γνώρισαν την κατακραυγή των συναδέλφων του, καθώς η τέχνη του ήταν πάντα πρωτότυπη και ανυπότακτη. Η απόρριψη της ευθείας γραμμής, την οποία και αποκαλεί "εργαλείο τού διαβόλου", τα φωτεινά - έντονα χρώματα και τα αρ νουβό σχέδιά του, αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά τών έργων του . Επηρεάστηκε ιδιαίτερα από το έργο του Egon Schiele, και το στυλ του συγκρινόταν με αυτό του Gustav Klimt.
Grass for those who cry
Εναλλακτικός αρχιτέκτονας κατάφερε να διασπάσει τον κλασικό οικιστικό ιστό, ακόμη και στην καρδιά τής Βιέννης. Εξ' άλλου η εποχή τής εμφάνισής του, τέλη τής δεκαετίας τού '50, συμπίπτει με την εποχή τών χίπις, της οικολογίας, του γυμνισμού και των διεκδικήσεων. Τα κτήρια που σχεδίασε χαρακτηρίζονται από την επαναστατική τους φιλοσοφία, καθώς ενσωματώνουν φυσικά στοιχεία τού περιβάλλοντος και χρησιμοποιούν ακανόνιστες, κυρίως, μορφές, με έντονες χρωματικά εξωτερικές επιφάνειες.
Το Hundertwasserhaus, ένα δημοτικό συγκρότημα 52 διαμερισμάτων για χαμηλόμισθους στην Βιέννη, μοιάζει περισσότερο με παραμυθένιο πύργο. Τα πατώματα κυματιστά και με κλίσεις ενσωματώνουν τα «αισθητικά ατυχήματα». "Ένα ασυνεχές πάτωμα είναι μελωδία για τα πόδια". Η ταράτσα καλύπτεται με χώμα και γρασίδι, δέντρα φύονται στο εσωτερικό των δωματίων και τα κλαδιά τους προβάλουν από σχισμές και παράθυρα. Συμπληρώματα σε μωσαϊκά από θρύμματα γυαλιού, κομμάτια πηλού και διάφορα διακοσμητικά στοιχεία σμιλεμένα στο χέρι. Ένα κτίσμα με ακανόνιστες χρωματικές λωρίδες και τρούλους , που ολοκληρώθηκε το 1985, για το οποίο αρνήθηκε επίμονα την αμοιβή του, δηλώνοντας πως άξιζε τον κόπο, ώστε "να αποφευχθεί να χτιστεί κάτι άσχημο εδώ πέρα".
Σήμερα οι 200 περίπου κάτοικοί του νιώθουν τόσο τυχεροί όσο και άτυχοι: τυχεροί γιατί ζουν σε ένα ασυνήθιστο αρχιτεκτονικό δημιούργημα και άτυχοι γιατί πρέπει να υπομένουν τις ορδές των τουριστών που πλημμυρίζουν κατά τη διάρκεια του χρόνου το προαύλιο αλλά και το καφέ στο ισόγειο απειλώντας πολλές φορές την ιδιωτική τους ζωή.
Hundertwasserhaus
video εδώ
Η αρχιτεκτονική του δεν φημίζεται για τις τεχνολογικές της καινοτομίες. Αποτελεί, κυρίως, μια σύμπραξη με την οικολογία. Οι φυτεμένες στέγες και οι επιφάνειες που κρύβουν επιμελώς τα καταλύματα τα κάνουν κάτι σαν καταφύγια. Η φύση προστατεύει τον άνθρωπο, τον κρύβει από τους κινδύνους. Τα πολλά παράθυρα=μάτια που χρησιμοποιεί αποτελούν τον σύνδεσμο με τη γη, συμβολίζουν την εμπιστοσύνη στη μητέρα φύση. Τα φωτεινά χρώματα με τα οποία χρωματίζει τους εξωτερικούς τοίχους δείχνουν ότι κάτι συμβαίνει μέσα στα σπίτια, ότι είναι ζωντανά.
Διακόσμησε τις δημοτικές εγκαταστάσεις θέρμανσης της πόλης στο Spittelauer (1990) «ξορκίζοντας» το σύγχρονο φάντασμα της βιομηχανίας με όψεις που παραπέμπουν σε αραβικές νύχτες.
«Αυτό που κάνω –η καλλιτεχνική μου δραστηριότητα– δεν είναι μία τέχνη με ότι αυτό σήμαινε παραδοσιακά, αλλά ότι κάνω είναι μια συναίσθηση ευθύνης για να επιστήσω την προσοχή για υπαρκτούς κινδύνους. Ο κίνδυνος προέρχεται από το τυποποιημένο, το μαζικό, το “ευθύγραμμο”, το ορθολογικό, το συμμετρικό τόσο στην πολιτική (φασισμός, κομμουνισμός και αμερικανικός τρόπος ζωής) όσο και στην αρχιτεκτονική (παραγωγή ίδιων γραμμών, ίδιων σχημάτων, ίδιων προϊόντων, ίδιων σλόγκαν). Τέχνη και πολιτική έχουν αναλογίες»
Friedensreich Hundertwasser
Πίστευε ότι η συμβατική αρχιτεκτονική δεν μπορεί να αποκαλείται τέχνη, και η σχεδίαση κάθε κτιρίου πρέπει να επηρεάζεται από την αισθητική του κάθε ενοίκου.
Ο Hundertwasser ήταν γνωστός και για τις θεατρικές παραστάσεις του, όπου μπορούσε π.χ. να εμφανιστεί γυμνός για λίγο μπροστά στους θεατές, ώστε να προωθήσει μία οικολογική τουαλέτα χωρίς καζανάκι!!!
Έργα του χρησιμοποιήθηκαν για σχεδιασμό σημαιών, γραμματοσήμων, νομισμάτων, αφισών, σχολείων, εκκλησιών, στο καθιστικό ενός σπιτιού αφιερωμένου σ' αυτόν στη Νέα Ζηλανδία και σε διαμερίσματα πολυκατοικιών.
Η πιο γνωστή σημαία του, είναι η Koru Flag. Έχει σχεδιάσει τα γραμματόσημα για το Πράσινο Ακρωτήρι, και τα επετειακά γραμματόσημα της Ταχυδρομικής Διεύθυνσης του ΟΗΕ στην Γενεύη, για την 35η επέτειο της Παγκόσμιας Διακήρυξης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Σε όλη του τη ζωή ταξίδευε, μελετούσε, έχτιζε, συμμετείχε σε δεκάδες εκθέσεις σε ολόκληρο τον κόσμο. Το 1952 έκανε την πρώτη του έκδοση για την πρώτη περίοδο της αφηρημένης τέχνης, το 1958 είναι η χρονιά που εκδίδει ένα μανιφέστο ενάντια στον ορθολογισμό στην αρχιτεκτονική, το 1957 εκδίδει ένα βιβλίο με τίτλο “H γραμματική του βλέπειν στο Παρίσι”. Βραβεύτηκε σε πολλές εκθέσεις αλλά και για τη δράση του για την προστασία του περιβάλλοντος. Συμμετείχε και γύρισε ο ίδιος ντοκιμαντέρ για τη φύση και την αρχιτεκτονική (το 1972 μετέχει στις Κάννες με δική του παραγωγή και παίρνει μέρος σε τηλεοπτικές εκπομπές με θέμα τις φυτεμένες στέγες). Το 1967 διάβασε γυμνός την πρώτη του ομιλία στο Μόναχο, στη Hardmann Gallery, με τίτλο “Δικαίωμα στο τρίτο δέρμα - επιδερμίδα” και το 1968 τη δεύτερη ομιλία γυμνός, στη Βιέννη, διαβάζοντας το μανιφέστο του για αρχιτεκτονική. Το 1963 ταξίδεψε στην Ελλάδα. Το 1973 πήρε μέρος στην Τριενάλε του Μιλάνου, όπου 12 δέντρα του φυτεύτηκαν στα παράθυρα στη Via Manzoni. Το 1974 παρουσίασε τα σχέδιά του για τις πεζοδρομημένες ζώνες της Βιέννης. Το 1980, σε μια οικολογική του ομιλία, στράφηκε κατά της πυρηνικής ενέργειας και ξεκίνησε καμπάνια κατά των πυρηνικών και υπέρ μιας αρχιτεκτονικής προς όφελος των ανθρώπων και της φύσης. "Ο αρχιτέκτονας θα πρέπει να είναι ένας γιατρός που θεραπεύει τα άρρωστα κτίρια, να ανακατασκευάζει τις όψεις τους. "
Ο Hundertwasser πάντοτε θεωρούσε την Νέα Ζηλανδία ως το επίσημό του σπίτι, και όπου και αν πήγαινε στον κόσμο, οι δείκτες τού ρολογιού του έδειχναν την ώρα τής Νέας Ζηλανδίας.
Πέθανε στις 19 Φεβρουαρίου του 2000, εν πλω στον Ειρηνικό Ωκεανό, από καρδιακή προσβολή. Σύμφωνα με επιθυμία του ενταφιάστηκε στη Νέα Ζηλανδία στον κήπο τού "ευτυχισμένου νεκρού" κάτω από ένα δέντρο τουλίπας.
Το 1999 ξεκίνησε το τελευταίο του έργο Die Grüne Zitadelle von Magdeburg (Το πράσινο φρούριο του Μαγδεμβούργου). Αν και το κύκνειο άσμα του παρέμεινε ατελείωτο εξαιτίας του θανάτου του, το κτίριο εγκαταστάθηκε λίγα χρόνια μετά στο Μαγδεμβούργο, μία πόλη στην κεντρική Γερμανία, και άνοιξε τις πύλες του για το κοινό στις 3 Οκτωβρίου του 2005.
"Ένας άνθρωπος σε ένα νοικιασμένο διαμέρισμα πρέπει να μπορεί να σκύψει έξω από το μπαλκόνι του σε απόσταση όσο το χέρι του να γδάρει την λιθοδομή. Και πρέπει να του επιτραπεί να μπορεί να πάρει μία μακριά βούρτσα και να βάψει τον εξωτερικό τοίχο, όσο φτάνει το χέρι του. Κατ' αυτόν τον τρόπο θα είναι γνωστό σε όλους τους διαβάτες του δρόμου αυτού, αλλά και τους γείτονες του, πως σε αυτό το διαμέρισμα μένει κάποιος που είναι διαφορετικός από τους φυλακισμένους, σκλαβωμένους, συμβατικούς ανθρώπους της διπλανής πόρτας". Θεωρούσε ακόμη ότι πρέπει να γίνει υποχρεωτική η φύτευση δέντρων στα αστικά περιβάλλοντα: "Αν κάποιος περπατάει μέσα στη φύση, τότε συνειδητοποιεί πως πρέπει να συμπεριφέρεται σαν καλεσμένος με καλούς τρόπους".
Hundertwasser
Your window right - your tree duty
Το δικαίωμα του παραθύρου σου - Η υποχρέωση σου στο δέντρο
Μανιφέστο 1972
Περισσότερα για τη ζωή, το έργο και τη φιλοσοφία τού Hundertwasser εδώ
