Όπως πάντα, και όπως μάθαμε στον εικοστό αιώνα από μια μακρά σειρά μαθηματικών ανακαλύψεων, από τον Ανρί Πουανκαρέ ώς τον Εντουαρντ Λόρεντς, η πιο μικρή απόκλιση μπορεί να μας ρίξει στην άβυσσο και να μας οδηγήσει στην καταστροφή, έτσι όπως και το πιο μικρό βήμα προς τα μπρος μπορεί να εξαπολύσει μια καταιγίδα και να καταλήξει να προκαλέσει έναν κατακλυσμό. Και αυτό γιατί οι αναγγελίες της ανακάλυψης νησιών που δεν καταγράφονται ούτε στους γεωγραφικούς χάρτες, προσελκύουν συνήθως πλήθη τυχοδιωκτών μεγαλύτερα και από τις ίδιες τις διαστάσεις των παρθένων περιοχών - πλήθη που μέσα σε μια στιγμή θα χρειαστεί να μπορέσουν να τρέξουν γρήγορα στις βάρκες τους, για να απομακρυνθούν από μιαν επικείμενη καταστροφή, με την ελπίδα ότι αυτές οι βάρκες θα είναι ακόμη άθικτες και ασφαλείς. Το ερώτημα που τίθεται είναι επομένως σε ποιο σημείο θα εξαντληθεί ο κατάλογος των περιοχών που μπορούν να αναγορευτούν, με μια δεύτερη διαδικασία, παρθένες και πότε οι (φρενιτιώδεις και επινοητικές) εξερευνήσεις θα πάψουν να προσφέρουν κάποια προσωρινή ανακωχή.
Από τη ζωή ως μαραθώνιο περνάμε έτσι στη ζωή ως καρουζέλ. Μια ζωή δίχως μακροπρόθεσμες επιδιώξεις, δίχως ηθικές δεσμεύσεις ή ανησυχίες, μια ζωή που μόνον ως συρραφή αυτοτελών επεισοδίων θα μπορούσε να περιγραφεί. Μοναχικοί κι αδέσμευτοι πλάνητες στο βασίλειο της ηθικής ευλυγισίας, στέκουμε ανάλγητοι απέναντι στη διαιώνιση της κάθε είδους φτώχειας, δεν αισθανόμαστε καμία ουσιαστική ευθύνη, καμία δέσμευση, καμία υποχρέωση απέναντι στην αδικία, στην ταπείνωση, στην απουσία αξιοπρέπειας. Ωστόσο, για τον Ζίγκμουντ Μπάουμαν, η ηθική μας διάσταση συνταυτίζεται με τη δέσμευσή μας προς τον άλλο: τον συνάνθρωπο, τον συμπολίτη, τον φίλο, τον σύντροφο, τον ξένο. Επιλέγουμε να είμαστε ηθικοί, αναγνωρίζοντας την ευθύνη μας προς τον άλλο, επειδή έχουμε ήδη επιλέξει να είμαστε άνθρωποι. «Σε αυτήν ακριβώς την επιλογή βασίζεται η ανθρώπινή μας αξιοπρέπεια» υποστηρίζει, και σε αυτό ακριβώς το σημείο αναδεικνύεται η σημασία της όποιας ριζοσπαστικής πολιτικής – πολιτικής που επιδιώκει την επαναφορά της ηθικής στη δημόσια σφαίρα.
Ο Ζίγκμουντ Μπάουμαν γεννήθηκε στην Πολωνία το 1925, από Εβραίους γονείς. Η γερμανική εισβολή θα τον αναγκάσει να καταφύγει στη Σοβιετική Ενωση. Εκεί θα καταταχθεί στον άρτι συγκροτηθέντα πολωνικό στρατό, ο οποίος συμμετέχει υπό σοβιετική διοίκηση στις στρατιωτικές επιχειρήσεις στο ρωσικό μέτωπο. Είναι η εποχή που ονειρεύεται να γίνει φυσικός, επιθυμώντας να λύσει τα μεγάλα μυστήρια του σύμπαντος.
Η επιστροφή στην καθημαγμένη Πολωνία θα μεταβάλει τις προσωπικές του προτεραιότητες. Παρότι ο πόλεμος έχει οδηγήσει την –ήδη χειμαζόμενη προπολεμικά– κοινωνία σε πλήρη αποσύνθεση, από τα συντρίμμια της αναφύεται η ελπίδα ενός αξιοπρεπέστερου μέλλοντος. Η επιτακτική ανάγκη ανασυγκρότησης επιβάλλει την αλλαγή των προσωπικών του στόχων: αντί των μεγάλων μυστηρίων της κοσμολογίας και της φυσικής, «προτεραιότητα τώρα είχε η χώρα μου και το big bang της αναγέννησής της». Η επιλογή της συγκεκριμένης επιστήμης συνιστά προϊόν της πίστης του –την οποία ακόμη και σήμερα φαίνεται, υπό όρους, να διατηρεί– ότι η κοινωνιολογία δύναται να συμβάλει στην αλλαγή του κόσμου: «Η κοινωνιολογία μπορεί να συλλάβει και να καταδείξει τις συνθήκες, υπό τις οποίες οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν, όπως θα έπρεπε να ζουν ως άνθρωποι».
Η ακαδημαϊκή του καριέρα θα ξεκινήσει, με την ανακήρυξή του σε καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας, το 1950. Δεκαοκτώ χρόνια αργότερα, η εκδήλωση μιας ευρείας αντισημιτικής κίνησης στην Πολωνία θα τον αναγκάσει να φύγει από τη χώρα. Το 1971, έπειτα από μια δύσκολη περίοδο μετακινήσεων και αστάθειας, θα του δοθεί η έδρα καθηγητή κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Leeds στην Αγγλία. Το 1990, χρονιά που θα του απονεμηθεί το ευρωπαϊκό βραβείο Αμάλφι, ο Ζίγκμουντ Μπάουμαν θα αποχωρήσει τυπικά από την ακαδημαϊκή ζωή. Το συγγραφικό του έργο, ωστόσο, θα συνεχιστεί με αμείωτους ρυθμούς έως και σήμερα.
| Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ | ||||||||||||||||||||||||
|
