Ακροτελεύτιοι εσπερινοί

Death is no different whined at that withstood

"Aubade" by Philip Larkin (1922-1985)

 Πιστεύω να το έχεις ήδη αντιληφθεί

Το παιχνίδι του τέλους είναι στημένο

                   Με τον ίδιο πάντα νικητή

     Γι αυτό και παίζεται απελπισμένα

                      Με νύχια και με δόντια

                                  Κλείτος Κύρου 
                                      (το μοτό)

Σχεδόν ένα χρόνο  μετά τον θάνατο τού Τάσου Χατζατάτση κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις το νέο του βιβλίο, «Ακροτελεύτιοι Εσπερινοί». Εννέα πεζά που γράφτηκαν κατά τη διάρκεια τού 2007 και τού 2008. Τρία από αυτά είχαν δημοσιευθεί στο "Εντευκτήριο" και την "Αυγή" και τα υπόλοιπα δημοσιεύονται για πρώτη φορά μετά τον θάνατο του συγγραφέα.

To τελευταίο, το "Το cafe της Ναυαρίνου" θα μείνει οριστικά ημιτελές

... Οι απολαύσεις χάνουν την ηδονή τους όταν φανερώνονται στα μάτια των άλλων. Η απόλαυση αρχίζει απ' την απόκρυψη, συνήθιζε να λέει...

...«Κλαις, όμως, αγάπη μου τα βράδια; Μην μου πεις πάλι ψέματα. Κλαις για την απώλεια που έρχεται;»

«Καμιά φορά, όταν αργεί να ξημερώσει. Λυπάμαι για τα χρώματα που δε θα ξαναδώ»...

....Αυτή την τακτική ακολουθώ και τώρα. Ανακαλύπτω τον πόνο της πληγής στα τρυπημένα δάχτυλα. Δεν είναι πάντα εύκολο. Η μνήμη συνηθίζει να διαγράφει τα άσχημα και να κρατά τα ευτυχισμένα. Αναγκάζομαι να δημιουργώ την αχήμια. Συχνά με προλαβαίνει ο δρομέας που προηγείται....

Ποιος στέρησε από τα αντικείμενα τη φωνή; Πόσα μας λένε για το θάνατο όταν φευγαλέα τα αγγίζουμε! Ποιοι τους στέρησαν τη φωνή; Οι άγγελοι. Αυτοί που έβγαλαν από τα μάτια της ζωής τους επιδέσμους.

Ιστορίες χωρίς λόγια, μόνο με την ύλη των σωμάτων.

Ο δρομέας πλησιάζει. η σκιά του μου κρύβει τον ήλιο.

Καθόταν στην πολυθρόνα και απολάμβανε τον καφέ του στο γωνιακό cafe της Ναυαρίνου, απέναντι από τα αρχαία, εκεί όπου φτιάχνουν τάρτες με βύσσινο. Ήταν η τελευταία μέρα της εβδομάδας που μεσολαβούσε ανάμεσα στις θεραπείες. ¨Ενιωθε καλά και είχε υποσχεθεί , είχε υποσχεθεί, είχε υποσχεθεί, είχε υποσχεθεί, είχε υποσχεθεί, είχε υποσχεθεί....

Με το χέρι στα πλήκτρα του ηλεκτρονικού υπολογιστή παίζει με τον δρομέα-κέρσορα, υπηρέτη και δαμόκλειο σπάθη των ψηφίδων του κειμένου. Τι να μείνει; Τι να σβηστεί; Γράφει τον ίδιο του τον θάνατο μέχρι τέλους για να μας παραδώσει μια δική του εικόνα για την κατάσταση των πραγμάτων (Stand der Dinge).

Τζένη Οικονομίδη

Συμπύκνωμα έσχατης γνώσης 

Καθημερινή, 29/11/2009

 Αν οι Ακροτελεύτιοι Εσπερινοί διαφέρουν από τα παλαιότερα συγγενικά τους κείμενα, είναι επειδή η σταθερή τάση του Χατζητάτση να εξυφάνει τη γραφή του μέσα από ένα σύνθετο δίκτυο εκλεπτυσμένου διαλόγου με πολλά παλαιότερα, ποικίλης φύσεως, κείμενα, τώρα υποχωρεί λόγω της επιτακτικής ανάγκης του συγγραφέα να προλάβει να διασώσει τις πιο «δικές» του ιστορίες. Ίσως γι΄ αυτό στα 5 από τα 8 γραπτά οι ιστορίες διαδραματίζονται στη γενέτειρα και λατρεμένη πόλη του, τη Θεσσαλονίκη. Οι λογοτεχνικές αναπαραστάσεις και διαθλάσεις της, η νοσταλγική μετάπλασή της σε μια μαγική πόλη, υποδηλώνουν την επιθυμία το βίωμα της εντοπιότητας ή της ιθαγένειας να κρυσταλλώσει το σχήμα του.

Ευρυπίδης Γαραντούδης 

«Η δικιά μας λήθη είναι η κόλαση » 

Βιβλιοδόμιο, 7/11/2009

Ο Τάσος Χατζητάτσης (1945-2008) γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη όπου και έζησε. Δούλεψε για χρόνια ως οδοντίατρος. Εμφανίστηκε στα γράμματα το 1984 με διηγήματα που δημοσίευσε στο περιοδικό "Χάρτης". Συνεργάστηκε επίσης με τα περιοδικά "Εντευκτήριο" (βασικός του συνεργάτης), "Υπόστεγο", "Παραφυάδα" και, ως κριτικός, με την εφημερίδα "Τα Νέα". Εξέδωσε τα βιβλία: "Έντεκα σικελικοί εσπερινοί" ("Εντευκτήριο", Θεσσαλονίκη 1997), "Στη Σφενδόνη" ("Εντευκτήριο", Θεσσαλονίκη 2000), "Σα σπασμένα φτερά" ("Πόλις", Αθήνα 2003), "Μονόξυλο στο ποτάμι" ("Πόλις", Αθήνα 2006), "Ασκήσεις μνήμης" (επανέκδοση των δύο πρώτων συλλογών διηγημάτων, "Πόλις", Αθήνα 2008). Το 1998 τιμήθηκε με το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου πεζογράφου του περιοδικού "Διαβάζω" για το πρώτο του βιβλίο, και το 2004 με το βραβείο μυθιστορήματος του ίδιου περιοδικού για το "Σα σπασμένα φτερά". Ήταν παντρεμένος με την κεραμίστρια Λίνα Χατζητάτση, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά. Πέθανε στη Θεσσαλονίκη στις 7 Νοεμβρίου 2008, μετά από σύντομη μάχη με τον καρκίνο. Ο εκδότης του περιοδικού "Εντευκτήριο" Γιώργος Κορδομενίδης έγραψε σχετικά στη σελίδα του περιοδικού: "Πέθανε σήμερα το πρωί (Παρασκευή, 7 Νοεμβρίου) ο Τάσος Χατζητάτσης, άνθρωπος σπάνιας ποιότητας, ταλαντούχος συγγραφέας, πολύτιμος συνεργάτης του "Εντευκτηρίου" και καλός φίλος. Όσο κι αν ακούγεται τετριμμένο, ο θάνατός του κάνει την ελληνική λογοτεχνική κοινότητα φτωχότερη και βυθίζει σε βαθιά θλίψη όλους εμάς που τον συναναστραφήκαμε, τον γνωρίσαμε και τον αγαπήσαμε
http://entefktirio.blogspot.com

Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη το 1945, εξάσκησε επί χρόνια την οδοντιατρική, προτού δειλά δημοσιοποιήσει την πεζογραφική του ιδιότητα. Από το 1984 άρχισε να δημοσιεύει πεζά του σε λογοτεχνικά περιοδικά. Θα πέρναγαν ωστόσο 13 χρόνια μέχρι να εκδώσει το 1997 το πρώτο του βιβλίο. Οταν κυκλοφόρησαν οι «Εντεκα Σικελικοί Εσπερινοί» από τις θεσσαλονικιώτικες εκδόσεις Εντευκτηρίου, ο Χατζητάτσης ήταν 52 ετών. Γι' αυτό το βιβλίο, με τα συντομότατα αφηγήματα, τιμήθηκε το 1998 με το βραβείο του «Διαβάζω» για πρωτοεμφανιζόμενο πεζογράφο. Κατόρθωσε δηλαδή εξ αρχής να ανατρέψει «την επικρατούσα τάση της νεανικής εμφάνισης και καταξίωσης στη σύγχρονη λογοτεχνική σκηνή», όπως επισήμαινε ο Ευριπίδης Γαραντούδης.... Ούτως ή άλλως η κριτική έχει εντοπίσει τον Θεσσαλονικιό λογοτέχνη και τον έχει υποδεχθεί διθυραμβικά. «Ο Τάσος Χατζητάτσης αποδεικνύεται στον πιο "πολιτικό" από τους πεζογράφους της Θεσσαλονίκης (...) Ο πυκνός και μεστός, οικονομημένος λόγος του πλουτίζει την πεζογραφία μας μ' ένα σημαντικό αφήγημα...», έγραφε ο Γιώργος Κορδομενίδης στο Εντευκτήριο για το «Μονόξυλο στο ποτάμι». Αντίστοιχα, ο Δημήτρης Νόλλας στα «Σπασμένα φτερά» αναγνώριζε μια «λογοτεχνία που ανθίσταται» στη «μηρυκαστική λογοτεχνία, στη μασημένη τροφή που ακουμπάει στον τηλεοπτικό λόγο», κι αυτό ακριβώς εννοούσε κι ο Αλέξης Ζήρας όταν έγραφε για «ένα από τα λίγα πεζά που διασώζεται επάξια από τον πολτό της πεζογραφικής διάρροιας των τελευταίων ετών». Για το ίδιο βιβλίο ο Δημοσθένης Κούρτοβικ εντόπιζε σε τι «συνίσταται το επίτευγμα του Χατζητάτση. Αποφεύγει τους σκοπέλους με μια κίνηση εκτός χάρτου, δηλαδή με την επινόηση μιας καινούργιας».

Ετσι το έργο του, μικρό και χρονικά περιορισμένο, απαντά στην πληθωριστική τάση της λογοτεχνίας. Ταυτόχρονα, όμως, δεν μπορεί να αποφύγει κανείς τη σκέψη για το τι θα μπορούσε ακόμα να καταθέσει, αν προλάβαινε.

Αργά τον γνωρίσαμε, νωρίς τον χάσαμε

 Ναταλί Χατζηιωάννου

Ελευθεροτυπία, 10/11/2008

Τίτλοι από τη Βιβλιονέτ

(2009)	Ακροτελεύτιοι εσπερινοί, Πόλις
(2008)	Ασκήσεις μνήμης, Πόλις
(2007)	Μετά το '89, Γαβριηλίδης
(2006)	25 χρόνια μετά Γιάννης Πάνου ...από το στόμα της παλιάς Remington..., Καστανιώτη
(2006)	Μονόξυλο στο ποτάμι, Πόλις
(2003)	Σα σπασμένα φτερά, Πόλις
(2000)	Στη σφενδόνη, Εντευκτήριο