Πυρηνικός κλοιός χωρίς αλυσιδωτές πολιτικές αντιδράσεις

Στις 9-10-2007 η Αλβανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι υπάρχει ενδιαφέρον από μια Γαλλική εταιρεία για την κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου στην περιοχή του Δυρραχίου, μόλις 100 χλμ από τα βόρεια σύνορά μας. Επίσης, και η Βουλγαρική και η Τουρκική κυβέρνηση ανακοίνωσαν σχέδια για την κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων. Μία ακόμη χώρα, η ΠΓΔΜ, σύμφωνα με εκτενείς αναφορές, που είδαν το φως της δημοσιότητας στον ευρωπαϊκό τύπο, συνομιλεί με εταιρείες κατασκευής πυρηνικών αντιδραστήρων με σκοπό να κατασκευασθεί και εκεί πυρηνικός σταθμός.
Η Ελλάδα έχει προ πολλού απορρίψει το ενδεχόμενο εγκατάστασης πυρηνικών αντιδραστήρων στο έδαφός της με τη στήριξη όλων των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων.

Οι βουλευτές τού Σύριζα Μ. Παπαγιαννάκης και Ν. Τσούκαλης απηύθυναν ερώτηση προς τους Υπουργούς Εξωτερικών, Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης σύμφωνα με την οποία οι παραπάνω υπουργοί ρωτήθηκαν για τις πρωτοβουλίες που θα πρέπει να αναλάβουν άμεσα, ώστε να αποτραπεί η εγκατάσταση πυρηνικών σταθμών στην περιοχή.

Οι διάφοροι τύποι πυρηνικών σταθμών λειτουργούν με βάση την αρχή ό,τι ελάχιστες ποσότητες ραδιενεργού ύλης μπορούν να μετατραπούν σε τεράστιες ποσότητες ενέργειας. Αυτό γίνεται ως εξής : Όταν ένα νετρόνιο προσκρούσει στον πυρήνα ενός ατόμου, τον διασπά, με αποτέλεσμα να απελευθερωθούν περισσότερα νετρόνια. Αυτά προσκρούουν σε άλλους πυρήνες, τους διασπούν κ.λ.π. και έτσι προκύπτει μια αλυσσιδωτή αντίδραση. Αν η πυρηνική αντίδραση είναι ανεξέλεγκτη, τότε προκαλείται τρομερή έκρηξη. Στο φαινόμενο αυτό άλλωστε βασίζεται η λειτουργία των πυρηνικών όπλων.

Ο έλεγχος της αντίδρασης, για την παραγωγή ωφέλιμης ενέργειας, γίνεται στους πυρηνικούς αντιδραστήρες.

Ειδικές ράβδοι βορίου στο εσωτερικό του αντιδραστήρα, περιορίζουν τη διάσπαση νέων πυρήνων. Το στοιχείο που χρησιμοποιείται ως καύσιμο στους πυρηνικούς αντιδραστήρες είναι το ουράνιο 235. Κατά τη διάρκεια της αντίδρασης, το ουράνιο υπερθερμαίνεται. Το ψυκτικό μέσο (υγρό ή αέριο) που κυκλοφορεί στον αντιδραστήρα, απορροφά την παραγόμενη θερμότητα και θερμαίνει το νερό ενός λέβητα. Ο ατμός που παράγεται κινεί τους στροβίλους και μέσω αυτών και τις γεννήτριες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος.

Χάρτης πυρηνικής ενέργειας

Το 1956 έγινε στην Αγγλία εγκαινιάστηκε από τη Βασίλισσα Ελισάβετ Β', ο πρώτος πυρηνικός σταθμός παραγωγής ηλεκτρισμού στο Calder Hall, στον οποίο χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η ενέργεια του ατόμου για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος.

Ο σταθμός αυτός λειτουργεί μέχρι σήμερα, μαζί με εκατοντάδες πλέον άλλους σε όλο τον κόσμο.
Στη χώρα μας πυρηνικός αντιδραστήρας λειτουργεί στο ερευνητικό κέντρο "Δημόκριτος".

Οι χώρες με πυρηνικούς σταθμούς είναι: Αργεντινή, Αρμενία, Βέλγιο, Βραζιλία, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Ελβετία, Ηνωμένες Πολιτείες, Ιαπωνία, Ινδία, Ισπανία, Καναδάς, Κίνα, Κορέα, Λιθουανία, Μεγάλη Βρετανία, Μεξικό, Νότια Αφρική, Ολλανδία, Ουγγαρία, Ουκρανία, Πακιστάν, Ρουμανία, Ρωσία, Σλοβακία, Σλοβενία, Σουηδία, Ταϊβάν, Τσεχία και Φινλανδία.

27 σταθμοί πυρηνικής ενέργειας βρίσκονται υπό κατασκευή στις εξής χώρες: Αργεντινή, Βουλγαρία, Ιαπωνία, Ινδία, Ιράν, Κίνα, Ουκρανία, Πακιστάν, Ρουμανία, Ρωσία, Ταϊβάν και Φινλανδία.

Οι χώρες που παρήγαν το μεγαλύτερο ποσοστό του ηλεκτρισμού τους από πυρηνική ενέργεια το 2005 ήταν:

Χώρα	(%)
Γαλλία	78.5
Λιθουανία	69.6
Σλοβακία	56.1
Βέλγιο	55.6
Ουκρανία	48.5
Σουηδία	46.7
Κορέα	44.7
Βουλγαρία	44.1
Αρμενία	42.7
Σλοβενία	42 .4
Ουγγαρία	37.2
Φινλανδία	32.9

Σε όλον τον κόσμο λειτουργούν, περίπου, 525 πυρηνικοί αντιδραστήρες σε 38 χώρες όπου και παράγεται το 16% της παγκόσμιας ηλεκτρικής ενέργειας. Αναλυτικά, 2 αντιδραστήρες είναι υπό κατασκευή, 64 προγραμματίζονται και πάνω από 158 πρόκειται να προταθούν. Η Ινδία και η Κίνα έχουν τον υψηλότερο αριθμό αντιδραστήρων που κατασκευάζονται.

Επίσης, το ουράνιο U-235, είναι το καύσιμο που χρησιμοποιείται πιο πολύ από τις πυρηνικές εγκαταστάσεις για την πυρηνική διάσπαση. Η τιμή του ουράνιου κυμαίνεται στα $100 ανά λίβρα όπου η τιμή του αυξήθηκε 10 φορές μέσα σε πέντε έτη.

Παρά την αυξανόμενη πυρηνική προπαγάνδα, η πυρηνική ένέργεια δεν έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει τα βασικά προβλήματά της και χαρακτηρίζεται ως αδέξοδη καθώς:

• Ο κίνδυνος ατυχήματος είναι ακόμα υπαρκτός και η ισχυριζόμενη βελτίωση των συστημάτων ασφαλείας αντισταθμίζεται στην προοπτική εγκατάστασης χιλιάδων νέων αντιδραστήρων ακόμα και σε χώρες που δεν έχουν τη σχετική υποδομή.
• Η διάδοση των πυρηνικών όπλων καθίσταται ακόμα ευκολότερη. Οι περιπτώσεις της Β. Κορέας και του Ιράν είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα για το μέλλον σε ένα πλανήτη διάσπαρτο με πυρηνικούς αντιδραστήρες.
• Ο κίνδυνος τρομοκρατικού κτυπήματος σε οποιαδήποτε φάση του κύκλου, από την εξόρυξη και παραγωγή πυρηνικών καυσίμων, στους σταθμούς παραγωγής ενέργειας και στις εγκαταστάσεις διαχείρισης των πυρηνικών αποβλήτων, καθώς και σε όλες τις ενδιάμεσες μεταφορές.
• Τα πυρηνικά απόβλητα παραμένουν ενεργά για χιλιάδες χρόνια, αλλά ακόμα δεν έχει βρεθεί καμιά σίγουρη μέθοδος διαχείρισης τους. Δεν υπάρχει δυνατότητα αποφυγής ή επεξεργασίας των ραδιενεργών αποβλήτων, έτσι ώστε να εξαφανιστεί η ακτινοβολία τους. Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι κάποια στιγμή τα ραδιενεργά απόβλητα δεν θα διαρρεύσουν, με όποιον τρόπο και αν έχουν αποθηκευτεί, μολύνοντας ανεπανόρθωτα το περιβάλλον. Τα ραδιενεργά απόβλητα συνιστούν μια ωρολογιακή βόμβα, της οποίας το μέγεθος ολοένα αυξάνει. Οι ίδιες οι εγκαταστάσεις έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής και μεταβάλλονται σε ραδιενεργά απόβλητα, όταν παροπλίζονται.
• Απέχει σημαντικά από το επίπεδο των μηδενικών εκπομπών. Τόσο στο αρχικό στάδιο του κύκλου των πυρηνικών καυσίμων (εξόρυξη και επεξεργασία ουρανίου), όσο και στο τελικό (διαμόρφωση, συντήρηση, μεταφορά και αποθήκεθση αποβλήτων) παράγονται μεγάλες ποσότητες CO2, που αυξάνονται όσο μειώνεται η ποιόκτητα του αρχικού ουρανίου.
• Επιπρόσθετα, οι πυρηνικοί σταθμοί για τις εξαιρετικά σεισμογενείς χώρες της Νοτίου Βαλκανικής έχουν υποδιπλάσια έναντι των άλλων οριακή πρόβλεψη για την ασφάλεια της κατασκευής, της αποθήκευσης και φύλαξης των πυρηνικών αποβλήτων και απροσδιόριστα υψηλό κόστος γι αυτά.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 50 μέχρι σήμερα έχουν γίνει δεκάδες μικρότερα ή σοβαρότερα πυρηνικά ατυχήματα, κάποια χωρίς σημαντικές επιπτώσεις και άλλα με σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον και τις ζωές των ανθρώπων. Διεθνείς και εθνικοί οργανισμοί έχουν συντάξει οδηγίες ασφαλούς λειτουργίας των πυρηνικών σταθμών και επιβλέπουν την εφαρμογή των μέτρων.

Η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) έχει δημιουργήσει την International Nuclear Event Scale που αποτελεί μια κλίμακα επικινδυνότητας σύμφωνα με την οποία τα πυρηνικά ατυχήματα και συμβάντα κατατάσσονται σε διάφορες βαθμίδες της κλίμακας. Κατ' αυτήν την κλίμακα, ατυχήματα θεωρούνται τα συμβάντα που κατατάσσονται στις βαθμίδες 4, 5, 6 και 7.

Βαθμίδα	Παράδειγμα ατυχήματος
Βαθμίδα 7:	Έκρηξη στη μονάδα 4 του πυρηνικού σταθμού Τσερνομπίλ (Ουκρανία, 26 Απριλίου 1986).
Βαθμίδα 6:	Ατύχημα στο σταθμό επεξεργασίας πυρηνικών αποβλήτων Kyshtym με διαρροή ραδιενεργών υλικών (Ρωσία, 1957).
Βαθμίδα 5:	Διαρροή ραδιενεργών υλικών στο Windscale (Ηνωμένο Βασίλειο, 1957). Μερική τήξη του πυρήνα του αντιδραστήρα στον πυρηνικό σταθμό Three-Mile Island (ΗΠΑ, 29 Μαρτίου 1979).
Βαθμίδα 4:	Διαρροή ραδιενεργών υλικών στη μονάδα επεξεργασίας πυρηνικών αποβλήτων Windscale (Ηνωμένο Βασίλειο, 1973). Σημαντικές ζημιές σε πυρηνικές εγκαταστάσεις (Saint Laurent, Γαλλία, 1980). Έκθεση εργατών σε ακτινοβολία (Αργεντινή, 1983)

Η πυρηνική καταστροφή στο Τσέρνομπιλ στις 26 Απριλίου 1986, έχει δημιουργήσει την μεγαλύτερη ομάδα ανθρώπων στον κόσμο, που έχουν πληγεί από τον καρκίνο λόγω πυρηνικού ατυχήματος.
Αν και έχουν περάσει 21 χρόνια από την ημέρα που ο πυρηνικός αντιδραστήρας Νο 4 του πυρηνικού εργοστασίου Τσέρνομπιλ εξερράγη, πολλοί είναι αυτοί που αγνοούν τις δραματικές συνέπειες της καταστροφής:

• Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει υπολογίσει ότι η συνολική ραδιενέργεια που απελευθερώθηκε από το Τσέρνομπιλ ήταν 200 φορές περισσότερη από αυτή που απελευθερώθηκε συνολικά από τις ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι.
• 350.000 άνθρωποι υποχρεώθηκαν να απομακρυνθούν από τις μολυσμένες με ραδιενέργεια περιοχές. Ωστόσο, 9.500 άτομα ζουν ακόμη σε ζώνες υποχρεωτικής εκκένωσης.
• Περίπου 7.000.000 άνθρωποι παίρνουν ειδικά επιδόματα, συντάξεις και ιατρική φροντίδα, καθώς ανήκουν στην κατηγορία αυτών που έχουν επηρεαστεί από το Τσέρνομπιλ με οποιοδήποτε τρόπο.
• Η συνολική οικονομική καταστροφή μόνο της Ουκρανίας υπολογίζεται να ξεπεράσει τα 165.000.000.000 € μέχρι το 2015.
• Μέχρι το 2005, είχαν καταγραφεί περίπου 4.000 κρούσματα καρκίνου του θυρεοειδούς στη Λευκορωσία, την Ουκρανία και τη Ρωσία σε ανθρώπους που ήταν κάτω των 18 ετών όταν συνέβη το Τσέρνομπιλ.
• Οι επίσημες εκθέσεις υπολογίζουν ότι ο αριθμός των θανατηφόρων κρουσμάτων καρκίνου θα φτάσει τα 9.000. Ανεξάρτητοι επιστήμονες όμως ανεβάζουν αυτό τον αριθμό στα 30.000-60.000 θύματα.
• Ο αριθμός των ανθρώπων (μαζί με τα παιδιά τους) που έχουν αναγνωριστεί ως μόνιμα ανάπηροι από το ατύχημα του Τσερνομπίλ αυξήθηκε από 200 το 1991 σε 64.500 το 1997 και σε περισσότερους από 91.000 το 2001.
• Στο Ηνωμένο Βασίλειο, δηλαδή σε μια απόσταση 2.500 χιλιόμετρα μακριά από την πηγή της καταστροφής, 374 αγροκτήματα με 200.000 πρόβατα βρίσκονται ακόμα σε περιορισμούς λόγω της μόλυνσης που προκλήθηκε από το ατύχημα. Τα μολυσμένα χωράφια στο Ηνωμένο Βασίλειο καλύπτουν έκταση μεγαλύτερη από 750 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
• Σε ορισμένες περιοχές της Γερμανίας, της Αυστρίας, της Ιταλίας, της Σουηδίας, της Φιλανδίας, της Λιθουανίας και της Πολωνίας τα επίπεδα μόλυνσης από το ραδιενεργό Cs 137 ανέρχονται σε μερικές χιλιάδες becquerel ανά kg σε είδη άγριας πανίδας και χλωρίδας (μεταξύ αυτών αγριόχοιροι και τάρανδοι, άγρια μανιτάρια, μούρα, και σαρκοφάγα ψάρια λιμνών).

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν περιμένει καμία αλλαγή σύντομα και καταλήγει : "Οι περιορισμοί που αφορούν συγκεκριμένα είδη τροφίμων από ορισμένα κράτη-μέλη πρέπει να παραμείνουν σε ισχύ για πολλά χρόνια ακόμη."

Οι ολέθριες συνέπειες του Τσερνομπίλ θα συνεχίζουν να υφίστανται και κανείς δεν πρόκειται ποτέ να μάθει τον πραγματικό βαθμό της καταστροφικής του επίδρασης στον άνθρωπο και το περιβάλλον. Παρ' όλα αυτά γνωρίζουμε αρκετά ώστε να πούμε ότι κανένας άνθρωπος δεν θα μπορούσε να αναλάβει το παραμικρό ρίσκο για να συμβεί ξανά κάτι τέτοιο!

Το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνομπίλ είναι το πιο τραγικό παράδειγμα ανάμεσα σε πλήθος άλλων, καταδεικνύοντας την επικινδυνότητα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικούς αντιδραστήρες.

Υπάρχει καλύτερος τρόπος για να σώσουμε τον πλανήτη χωρίς την πυρηνική κληρονομιά. Η εξοικονόμηση ενέργειας και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) αποτελούν τη μόνη βιώσιμη λύση για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών, καθώς είναι δυνατόν να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 50% έως το 2050, χωρίς τη συνδρομή της πυρηνικής ενέργειας.