Εναλλαγές σιωπής και πέτρας (*)

ΑΝΑΒΑΣΗ

Τούτη
η στενή ανάμεσα σε τοίχους γραμμένη
άβατη-αληθινή
άνοδος κι επιστροφή
στο φωτεινόκαρδο μέλλον.

Εκεί.

Συλλαβών
μόλοι, θαλασσο-
βαμμένοι, μακριά
στον απέραντο πόντο.

Έπειτα:
σημαδούρες,
λύπης σημαδούρες αράδα
με τα
για μια στιγμή ωραία αναδυόμενα
λαμπυρίσματα της ανάσας –: ήχοι
καμπάνας φωτεινής (ντουμ-,
ντουν-, ουν-,
unde suspirat
cor),
από-
πληρωμένοι, από-
λυτρωμένοι, δικοί μας.

Κάτι ορατό, ακροάσιμο, η
απ-
ελευθερωμένη λέξη-σκηνή.

Μαζί.

Paul Celan

Του κανενός το ρόδο

μτφ. Χρ. Λάζος
Άγρα, 1995 

O Paul Celan υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της γερμανικής γλώσσας και, σύμφωνα με τον George Steiner, μάλλον ο μεγαλύτερος Ευρωπαίος ποιητής της μεταπολεμικής περιόδου (Celan is almost certainly the major European poet of the period after 1945).

Γεννήθηκε το 1920 από Εβραίους γονείς στο Τσέρνοβιτς, μια μικρή πόλη στη γερμανόφωνη Μπουκοβίνα της Ρουμανίας, η οποία κατά τη διάρκεια του πολέμου καταστράφηκε από τους Γερμανούς, οι δε γονείς του εξοντώθηκαν. Ο Τσέλαν στάλθηκε σε στρατόπεδο "υποχρεωτικής εργασίας" μέχρι την κατάληψη της Ρουμανίας από τους Ρώσους, το 1944, μετανάστευσε στο Βουκουρέστι όπου εργάστηκε σαν μεταφραστής και συναναστράφηκε, για λίγο, με τους ρουμάνους σουρεαλιστές, αντιμετωπίζοντας, όμως, προβλήματα με το σταλινικό καθεστώς αναγκάστηκε να διαφύγει στη Βιέννη και μετά στο Παρίσι. Πέρασε τα περισσότερα δημιουργικά χρόνια του στη Γαλλία, όπου έζησε ως ποιητής και ταυτόχρονα λέκτορας της γλωσσολογίας. Δημιουργός πολύγλωσσος, άσκησε με θέρμη μοναδική και το επάγγελμα του μεταφραστή. Μετέφρασε μεταξύ άλλων Σαίξπηρ, Ρεμπώ και Έμιλυ Ντίκινσον.

Το 1952 παντρεύτηκε τη χαράκτρια  Gisèle de Lestrange. Το 1958 τιμήθηκε με το Βραβείο Λογοτεχνίας Βρέμης, και το 1960 το βραβείο Γκέοργκ Μπύχνερ, το μεγαλύτερο λογοτεχνικό βραβείο της Γερμανίας.  Οι σύντομες ομιλίες του που γίνονται σε αυτές τις δύο περιπτώσεις αποτελούν  και τις κύριες "καταθέσεις" του  σχετικά με την ποίησή του.  Κατά τη διάρκεια της ποιητικής καριέρας του δημοσιεύσει επτά ποιητικές συλλογές, και αφήνει αρκετές αδημοσίευτες. 

Ο Τσέλαν αυτοκτόνησε το 1970 σε ηλικία 50 ετών, πέφτοντας στον Σηκουάνα. Άφησε πίσω του ένα πολύ σημαντικό έργο όπου η μοναξιά διαγράφεται ανελέητη.

Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ

(2008) Αυστριακοί ποιητές του 20ου αιώνα, Λεξίτυπον (2007) Μήκων και μνήμη, Νεφέλη (2007) Ξένη ποίηση του 20ού αιώνα, Ελληνικά Γράμματα (2006) Ο Μεσημβρινός και άλλα πεζά, Άγρα (2001) Περί των γάμων υδραργύρου και θείου, Ύψιλον (1997) Από κατώφλι σε κατώφλι, Δελφίνι (1996) Paul Celan: Στρέττο. Peter Szondi: Μέσα από στενό πέρασμα., Υπερίων (1995) Του κανενός το ρόδο, Άγρα

Τα ποιήματα βρίκονται πάντοτε καθ' οδόν προς ένα ανοιχτό τόπο που μπορεί να κατακτηθεί, ένα Εσύ που μπορεί να προσφωνηθεί, μια πραγματικότητα που μπορεί να ονομαστεί

Paul Celan

(*) Από το κείμενο της Χρυσούλας Αγκυρανοπούλου "Μεταξύ φιλοσοφίας και γλώσσας: Εθνοφιλοσοφική προσέγγιση του Paul Celan από τον Jacques Derrida"



Στη φωτό γλυπτό του  Joan Miro από το ομώνυμο Μουσείο στη Βαρκελώνη