Το σχολείο δεν καταφέρνει να προσφέρει στους νέους τον πολιτισμό, τις αξίες που θα τους έκαναν να αισθανθούν πως ζουν σ' έναν κοινό κόσμο, γιατί αποφασίστηκε ότι δεν πρέπει να μεταδίδει τις γνώσεις που φέρουν τέτοιες αξίες. Αυτό που μας παρουσιάζουν ως αιτία είναι στην πραγματικότητα αποτέλεσμα, συνέπεια μιας μεθοδευμένης ιδεολογικής επιλογής. Το σχολείο, είναι αλήθεια, δεν μπορεί να πολεμάει μόνο του. Αλλά εν προκειμένω, δεν πολεμάει καθόλου.
Natacha Polony
Τα χαμένα παιδιά μας
Τα χαμένα παιδιά μας
μτφ. Ξένια Σκούρα
Πόλις, 2006
Το φθινόπωρο τού 1994 στο Γυμνάσιο Γουίλσον στην Καλιφόρνια, μια αναπληρώτρια ιδεαλίστρια καθηγήτρια αγγλικών, η Erin Gruwell, έρχεται αντιμέτωπη με μια αίθουσα από «δηλωμένους αδίδακτους» ή αλλιώς "ανεπίδεκτους μαθήσεως" μαθητές. Οι περισσότεροι είναι μέλη συμμοριών (μαύροι, ασιάτες, ισπανόφωνοι κ.λπ.), έχουν βγει μόλις από το αναμορφωτήριο, συνήθως οπλοφορούν και βρίσκονται σε διαρκή αντιπαλότητα.
Ο πρώτος καιρός δύσκολος. Οι παδαγωγικές μέθοδοι που διδάχτηκε φαντάζουν κενό γράμμα... Η ειρωνεία και τ' άκομψα αστεία φτάνουν στ' αυτιά της χωρίς καλύπτρες και προπετάσματα...
Μια μέρα πέφτει στα χέρια της ένα σημείωμα με μια άσχημη ρατσιστική καρικατούρα. Ένα σκίτσο μ' έναν αφροαμερικάνο μαθητή που τον έδειχνε με τεράστια προτεταμένα χείλη.
"Αυτού τού είδους την προπαγάνδα χρησιμοποίησαν οι ναζί στο Ολοκαύτωμα" φώναξε οργισμένη. Τα παιδιά την κοιτούσαν αδιάφορα και ανέκφραστα. "Πόσοι από σας έχετε ακούσει για το Ολοκαύτωμα;" Κανένα χέρι δεν σηκώθηκε. "Πόσοι από σας έχετε πυροβοληθεί;" Σηκώθηκαν σχεδόν όλα τα χέρια...
Από εκείνη τη στιγμή ξεκίνησε ένας αγώνας δρόμου... με οδηγό τα βιβλία: Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, και το Ημερολόγιο της Ζλάτα: η ζωή ενός παιδιού στο Σαράγεβο, καλώντας ομιλητές και κάνοντας εκπαιδευτικές εκδρομές. "Συνόδευσα τούς μαθητές μου σε μια κυριλέ αίθουσα για να δουν τη Λίστα τού Σίντλερ. Σοκαρίστηκα όταν είδα τις γυναίκες να σφίγγουν έντρομες τις τσάντες τους και να κρύβουν τα χρυσαφικά τους μόλις μπήκαμε." Το γεγονός αποτέλεσε πρωτοσέλιδο άρθρο σε τοπική εφημερίδα, σχολιάζοντας τη ρατσιστική συμπεριφορά απέναντι στους μαθητές και μ' αφορμή αυτό ο Στίβεν Σπίλμπεργκ τους καλεί στο στούνιο τής Γιουνιβέρσαλ για να γνωρίσει την τάξη που αποκάλεσαν "παρδαλή σαν κραγιόνια".
Γυρίστηκε, επίσης, σε ταινία με τίτλο freedom writers, που προβάλλεται στην Αμερική.
Στο ίδιο μήκος κύματος και το ενδιαφέρον άρθρο τής Ευάννας Βενάρδου στην Ελευθεροτυπία στο ένθετο τέχνες στις 12/08/2007 με τίτλο " Η συμμορία τών συγγραφέων".
Το φθινόπωρο τού 1994 στο Γυμνάσιο Γουίλσον στην Καλιφόρνια, μια αναπληρώτρια ιδεαλίστρια καθηγήτρια αγγλικών, η Erin Gruwell, έρχεται αντιμέτωπη με μια αίθουσα από «δηλωμένους αδίδακτους» ή αλλιώς "ανεπίδεκτους μαθήσεως" μαθητές. Οι περισσότεροι είναι μέλη συμμοριών (μαύροι, ασιάτες, ισπανόφωνοι κ.λπ.), έχουν βγει μόλις από το αναμορφωτήριο, συνήθως οπλοφορούν και βρίσκονται σε διαρκή αντιπαλότητα. Ο πρώτος καιρός δύσκολος. Οι παδαγωγικές μέθοδοι που διδάχτηκε φαντάζουν κενό γράμμα... Η ειρωνεία και τ' άκομψα αστεία φτάνουν στ' αυτιά της χωρίς καλύπτρες και προπετάσματα...
Μια μέρα πέφτει στα χέρια της ένα σημείωμα με μια άσχημη ρατσιστική καρικατούρα. Ένα σκίτσο μ' έναν αφροαμερικάνο μαθητή που τον έδειχνε με τεράστια προτεταμένα χείλη.
"Αυτού τού είδους την προπαγάνδα χρησιμοποίησαν οι ναζί στο Ολοκαύτωμα" φώναξε οργισμένη. Τα παιδιά την κοιτούσαν αδιάφορα και ανέκφραστα. "Πόσοι από σας έχετε ακούσει για το Ολοκαύτωμα;" Κανένα χέρι δεν σηκώθηκε. "Πόσοι από σας έχετε πυροβοληθεί;" Σηκώθηκαν σχεδόν όλα τα χέρια...
Από εκείνη τη στιγμή ξεκίνησε ένας αγώνας δρόμου... με οδηγό τα βιβλία: Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, και το Ημερολόγιο της Ζλάτα: η ζωή ενός παιδιού στο Σαράγεβο, καλώντας ομιλητές και κάνοντας εκπαιδευτικές εκδρομές. "Συνόδευσα τούς μαθητές μου σε μια κυριλέ αίθουσα για να δουν τη Λίστα τού Σίντλερ. Σοκαρίστηκα όταν είδα τις γυναίκες να σφίγγουν έντρομες τις τσάντες τους και να κρύβουν τα χρυσαφικά τους μόλις μπήκαμε." Το γεγονός αποτέλεσε πρωτοσέλιδο άρθρο σε τοπική εφημερίδα, σχολιάζοντας τη ρατσιστική συμπεριφορά απέναντι στους μαθητές και μ' αφορμή αυτό ο Στίβεν Σπίλμπεργκ τους καλεί στο στούνιο τής Γιουνιβέρσαλ για να γνωρίσει την τάξη που αποκάλεσαν "παρδαλή σαν κραγιόνια".
Με τον τρόπο αυτό ρίχνονται σε μια οδύσσεια για ν' ανοίξουν τα μάτια και τούς ορίζοντές τους, να πλατύνουν τα μυαλά, έτσι ώστε ν' αλλάξει η ζωή τους. Μαθαίνουν να βλέπουν τους παράλληλους βίους, τις κοινές διαδρομές, τις ομοιότητες με τη δική τους ζωή. Παντού και πάντα πόλεμοι, παντού και πάντα βία και όπλα και πάντα θύματα, ανήλικοι σαν κι αυτούς. Έτσι, ανακηρύσσουν τους εαυτούς τους «Συγγραφείς της Ελευθερίας», προς τιμήν των ακτιβιστών για τα ανθρώπινα δικαιώματα των «Καβαλάρηδων της Ελευθερίας» (Freedom writers - Freedom riders). Με τη προτροπή και καθοδήγηση τής Erin Gruwell αρχίζουν την καταγραφή ημερολογίων, σκέψεις για τον ρατσισμό, τη βία, τη φτώχεια τον θάνατο, απλώνουν τις ζωές τους στο χαρτί. Τις παρατηρούν πρώτα οι ίδιοι και μετά τις εκθέτουν στους άλλους. Με τα χρήματα που συγκέντρωσαν από το «Read-a-thon for Tolerance» έφεραν στην Καλιφόρνια για μια επίσκεψη τη Miep Gies, την Ολλανδή που πρόσφερε καταφύγιο στην οικογένεια της Άννας Φρανκ, και η οποία δήλωσε ότι η Erin Gruell κι οι μαθητές της ήταν «πραγματικοί ήρωες». Οι προσπάθειές τους είχαν θεαματικά αποτελέσματα. Αρχικά η αναγνώριση, δημόσιες εμφανίσεις, εξώφυλλα σε περιοδικά και μια συνάντηση με τον υπουργό Παιδείας, Ρίτσαρντ Ρίλι. Αλλά το πιο σημαντικό αφορά τη μόρφωσή τους. Και οι 150 Συγγραφείς της Ελευθερίας αποφοίτησαν από το λύκειο και τώρα σπουδάζουν σε κολέγια. Γεγονός που σαφώς μέχρι τότε δεν ήταν αυτονήτο, αλλά μάλλον θεωρούνταν απίθανο. Στην Καλιφόρνια τέσσερις στους δέκα νέους μαύρους βρίσκονται είτε έγκλειστοι σε σωφρονιστικά ιδρύματα είτε υπό δικαστική εποπτεία. Στην ίδια ευνομούμενη Πολιτεία ο αριθμός των εγγεγραμμένων μαύρων φοιτητών είναι περίπου ο μισός από τους φυλακισμένους συνομηλίκους τους. Αυτό ακριβώς είναι το μέτρο της δημοκρατικής κοινωνικής συνοχής. Βλέπε και άρθρα στο ΒΗΜΑ των Μ. Πλωρίτη στις 12/8/2001 "Αντί σχολεία φυλακές" και Κ. Τσουκαλά στις 12/11/2000 "Πόσο δημοκρατική είναι η Αμερική"
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου παρακολουθούμε να ξεδιπλώνουν τους εαυτούς τους, να καταγράφουν τις σκέψεις και μέσα απ' αυτό να προσπαθούν ν' αλλάξουν πρώτα τους ίδιους, αλλά και μέσα απ' αυτούς ολόκληρο τον κόσμο. Οι 142 αριθμημένες καταγραφές από τα ημερολόγια των μαθητών και το εισαγωγικό κείμενο από την Erin Gruwell, στο Ημερολόγιο των Συγγραφέων της Ελευθερίας είναι ένα αισιόδοξο παράδειγμα-μήνυμα που δείχνει πώς η σκληρή δουλειά, το θάρρος και η αποφασιστικότητα άλλαξαν τη ζωή μιας καθηγήτριας και των μαθητών της. Μια ακόμη απόδειξη πως κι ο ένας ακόμη μπορεί να κάνει τη διαφορά...
Τα έσοδα που προκύπτουν από αυτό το βιβλίο καταβάλλονται στο The Tolerance Education Foundation, έναν οργανισμό που συστάθηκε από την Erin Gruell και τους συγγραφείς τής ελευθερίας, για να πληρώνονται τα δίδακτρα αυτών αλλά και άλλων μαθητών που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση στα διάφορα κολέγια. Είναι ένα ίδρυμα, μη κερδοσκοπικό, που προωθεί γενικώς την αγωγή τής ανοχής και την ανεξιθρησκεία. Ενθαρρύνει τις ακαδημαϊκές επιδόσεις και την επιδίωξη τής ανώτερης μόρφωσης σε μειονότητες.
Η Έριν Γκρούελ είναι τώρα επισκέπτης-καθηγήτρια στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Λονγκ Μπιτς, όπου σπουδάζουν μερικοί από τους μαθητές της. Το βιβλίο έγινε μπεστ σέλλερ το 1999.
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου παρακολουθούμε να ξεδιπλώνουν τους εαυτούς τους, να καταγράφουν τις σκέψεις και μέσα απ' αυτό να προσπαθούν ν' αλλάξουν πρώτα τους ίδιους, αλλά και μέσα απ' αυτούς ολόκληρο τον κόσμο. Οι 142 αριθμημένες καταγραφές από τα ημερολόγια των μαθητών και το εισαγωγικό κείμενο από την Erin Gruwell, στο Ημερολόγιο των Συγγραφέων της Ελευθερίας είναι ένα αισιόδοξο παράδειγμα-μήνυμα που δείχνει πώς η σκληρή δουλειά, το θάρρος και η αποφασιστικότητα άλλαξαν τη ζωή μιας καθηγήτριας και των μαθητών της. Μια ακόμη απόδειξη πως κι ο ένας ακόμη μπορεί να κάνει τη διαφορά...
Τα έσοδα που προκύπτουν από αυτό το βιβλίο καταβάλλονται στο The Tolerance Education Foundation, έναν οργανισμό που συστάθηκε από την Erin Gruell και τους συγγραφείς τής ελευθερίας, για να πληρώνονται τα δίδακτρα αυτών αλλά και άλλων μαθητών που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση στα διάφορα κολέγια. Είναι ένα ίδρυμα, μη κερδοσκοπικό, που προωθεί γενικώς την αγωγή τής ανοχής και την ανεξιθρησκεία. Ενθαρρύνει τις ακαδημαϊκές επιδόσεις και την επιδίωξη τής ανώτερης μόρφωσης σε μειονότητες.
Η Έριν Γκρούελ είναι τώρα επισκέπτης-καθηγήτρια στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Λονγκ Μπιτς, όπου σπουδάζουν μερικοί από τους μαθητές της. Το βιβλίο έγινε μπεστ σέλλερ το 1999.
Στην Ελλάδα το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγκυρα.
Οι συγγραφείς της ελευθερίας : 150 Freedom Writers: Πώς μια καθηγήτρια και 150 έφηβοι αποφάσισαν να "γράψουν" για ν' αλλάξουν τον ευατό τους και τον κόσμο γύρω τους / επιμέλεια Erin Gruwell · μετάφραση Ντίνα Σιδέρη. - 1η έκδ. - Αθήνα : Άγκυρα, 2007.
Οι συγγραφείς της ελευθερίας : 150 Freedom Writers: Πώς μια καθηγήτρια και 150 έφηβοι αποφάσισαν να "γράψουν" για ν' αλλάξουν τον ευατό τους και τον κόσμο γύρω τους / επιμέλεια Erin Gruwell · μετάφραση Ντίνα Σιδέρη. - 1η έκδ. - Αθήνα : Άγκυρα, 2007.
Γυρίστηκε, επίσης, σε ταινία με τίτλο freedom writers, που προβάλλεται στην Αμερική.
Στο ίδιο μήκος κύματος και το ενδιαφέρον άρθρο τής Ευάννας Βενάρδου στην Ελευθεροτυπία στο ένθετο τέχνες στις 12/08/2007 με τίτλο " Η συμμορία τών συγγραφέων".
" Αγαπητό μου ημερολόγιο
Έχω λάβει πολλά γράμματα από τη φυλακή. Όλα τα παιδικά μου χρόνια, έπαιρνα γράμματα, ένα κάθε βδομάδα, από τον πατέρα μου που εξέτιε την ποινή του. Δεν με συγκινούσαν αυτά τα γράμματα. Μού θύμιζαν απλώς ότι ο πατέρας μου ήταν ακόμη στη φυλακή. Κι έτσι, δεν μου πέρασε ποτέ από τον νου πως ένα γράμμα από έναν εντελώς άγνωστο θα μ' έκανε να κλάψω..."
"... Πέρασα όλη μου τη ζωή στη φτώχεια, με τον μόνιμο φόβο πως αν βγω από την πόρτα μου μπορεί να με πυροβολήσουν. Η γειτονιά μου έχει τον τρόπο να γκρεμίζει κάθε ελπίδα μουγια ένα καλύτερο μέλλον..."
" Σήμερα άκουσα το νέο. Ο Τζέρεμι κι ο Ντέιβιντ σκότωσαν ένα κορίτσι στο Λας Βέγκας. Όχι, μια στιγμή: Ο Τζέρεμι το σκότωσε κι ο Ντέιβιντ στεκόταν κι έβλεπε..."
Έχω λάβει πολλά γράμματα από τη φυλακή. Όλα τα παιδικά μου χρόνια, έπαιρνα γράμματα, ένα κάθε βδομάδα, από τον πατέρα μου που εξέτιε την ποινή του. Δεν με συγκινούσαν αυτά τα γράμματα. Μού θύμιζαν απλώς ότι ο πατέρας μου ήταν ακόμη στη φυλακή. Κι έτσι, δεν μου πέρασε ποτέ από τον νου πως ένα γράμμα από έναν εντελώς άγνωστο θα μ' έκανε να κλάψω..."
"... Πέρασα όλη μου τη ζωή στη φτώχεια, με τον μόνιμο φόβο πως αν βγω από την πόρτα μου μπορεί να με πυροβολήσουν. Η γειτονιά μου έχει τον τρόπο να γκρεμίζει κάθε ελπίδα μουγια ένα καλύτερο μέλλον..."
" Σήμερα άκουσα το νέο. Ο Τζέρεμι κι ο Ντέιβιντ σκότωσαν ένα κορίτσι στο Λας Βέγκας. Όχι, μια στιγμή: Ο Τζέρεμι το σκότωσε κι ο Ντέιβιντ στεκόταν κι έβλεπε..."
Από το βιβλίο
O γνωστός θεωρητικός τής εκπαίδευσης Michael Apple αναλύει στα βιβλία του το πώς αντακλαντούνται στην ίδια την κοινωνία τα ταξικά και φυλετικά χαρακτηριστικά τών μαθητών των Αμερικάνικων σχολείων. Υποστηρίζει πως "μαθητές που προέρχονται από φτωχές κι εργατικές οικογένειες καθώς και μαθητές με "διαφορετική" εθνική καταγωγή θεωρούνται "προϊόντα χαμηλής αξίας" στην αγορά εγασίας."
Στην Ελλάδα κυκλοφορούν τα βιβλία του:
(2005) Εκπαίδευση και εξουσία , Επίκεντρο
(2005) Ιδεολογία και αναλυτικά προγράμματα , Επίκεντρο
(2002) Εκσυγχρονισμός και συντηρητισμός στην εκπαίδευση , Μεταίχμιο
(2002) Η αξιολόγηση στην εκπαίδευση , Σαββάλας
(1993) Εκπαίδευση και εξουσία , Παρατηρητής
Ιδεολογία και αναλυτικά προγράμματα , Παρατηρητής
Στην Ελλάδα κυκλοφορούν τα βιβλία του:
"Υπάρχουν όμως ορισμένες λέξεις-κλειδιά που εμφανίζονται συνεχώς στις συζητήσεις για την εκπαίδευση… οι αγορές , τα κριτήρια , ο θεός και η ανισότητα. Κάθε μια συνδέεται μ' ένα ολόκληρο σύστημα παραδοχών σχετικά με το ποιοι είναι οι κατάλληλοι θεσμοί , αξίες , κοινωνικές σχέσεις και πολιτικές."
"Στο εξής, το πρόβλημα του εκπολιτισμού του μεταναστευτικού πληθυσμού δεν έπαψε ποτέ να είναι το επίκεντρο του αμερικανικού εκπαιδευτικού εγχειρήματος. Ο “εξαμερικανισμός” έγινε το ιδιαίτερο αμερικανικό πρότυπο που νοείται ως μύηση στην νεοτερική κουλτούρα. Αφού το έργο της μύησης παρουσιάστηκε με αυτή τη μορφή, το αμερικανικό σχολείο σε αντίθεση με το ευρωπαϊκό, έδωσε ιδιαίτερο βάρος στην μη ακαδημαϊκή πλευρά των διδασκομένων μαθημάτων. Η δημοκρατική επιδίωξη να δώσουμε τους καρπούς της νεοτερικής κουλτούρας στις μάζες παραχώρησε στην πράξη, τη θέση της στο ενδιαφέρον για την εκπαίδευση ως μορφή κοινωνικού ελέγχου.”Michael Apple
Εκσυγχρονισμός και συντηρητισμός στην εκπαιδευση
μτφ. Μ. Δεληγιάννη
Μεταίχμιο 2002, σελ. 12
Εκσυγχρονισμός και συντηρητισμός στην εκπαιδευση
μτφ. Μ. Δεληγιάννη
Μεταίχμιο 2002, σελ. 12
Christopher Lasch
Η κουλτούρα τού Ναρκισσισμού
μτφ. Β. Τομανάς
Νησίδες 2002, σελ. 133
Η κουλτούρα τού Ναρκισσισμού
μτφ. Β. Τομανάς
Νησίδες 2002, σελ. 133
"...ο χώρος του σχολείου προοδευτικά χάνει μία από τις ουσιώδεις διάστασεις του. Πρόκειται για προοδευτική παρακμή της κριτικής διάνοιας, δηλαδή αυτής της θεμελιώδους δεξιότητας του ανθρώπου να κατανοεί σε ποιον κόσμο καλείται να ζήσει και, συνάμα, κάτω από ποιες συνθήκες η εξέγερση εναντίον αυτού του κόσμου συνιστά ηθική αναγκαιότητα..."
