Θόδωρος Αγγελόπουλος, In my end is my beginning

Ξέρω πάρα πολύ καλά ότι έχω ακόμα μερικές ταινίες να κάνω, δεν ξέρω πόσες, μπορεί να είναι πολύ λίγες. Δεν ξέρω και δε θεώρησα ποτέ ότι αυτό που κάνω είναι επάγγελμα, ήταν πάντα μια ανάγκη να ειπωθούν πράγματα που μπαίνανε ως ερεθισμοί, ως ερωτήματα, ως συγκινήσεις, και να τα κάνω εικόνα. Γιατί αυτό ξέρω να κάνω. Και να ξαναγυρίζω στην παλιά φόρμουλα, στη φόρμουλα του Μπόρχες, που λέει: "γράφω για να απαλύνω το χρόνο που περνάει" ή όπως λέει κάπου ο Σεφέρης: "Είναι καιρός να πούμε τα λίγα ακόμα φτωχά μας λόγια, προτού η ψυχή μας κάνει πανιά". Κάποιες λέξεις που σου παιδεύουν το στόμα και πρέπει να τις πεις γιατί δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς, γιατί αγωνίζονται να βγούν, γαιτί σε πιέζουν να βγούν, κάποιες λέξεις που λες και κάποιες λέξεις που παντρεύονται με λέξεις που έχεις πει και που κάθε λέξη είναι μια ανακάλυψη κι ένας δρόμος. Αν αυτό που εγώ γράφω, οι ταινίες που κάνω, έχουν συνομιλητές, τόσο το καλύτερο. Αν δεν έχουν δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Δε μου μένει τίποτα άλλο παρά να μιλά, να προφέρω τις λέξεις ή να βρίσκω ή να ανασύρω τις λέξεις από τη σιωπή, μιλώντας τη γλώσσα μου, τη δική μου γλώσσα. Είναι το μόνο πράγμα που μπορώ να κάνω και το μόνο πράγμα που με φέρνει σε αρμονία με μένα τον ίδιο. Πιστεύω ότι ο μοναδικός δρόμος που διάλεξα είναι ο μοναδικός δρόμος που θα μπορούσα να κάνω. Και δεν τον διάλεξα, με διάλεξε."

Θόδωρος Αγγελόπουλος

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος γεννήθηκε στις 27 Απριλίου τού 1935 στην Αθήνα. Παιδικοί φίλοι του ήταν ο Χρήστος Γιανναράς, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος και ο Αλέκος Φασιανός.Εγκατέλειψε στο πτυχίο σπουδές στη Νομική Σχολή Αθηνών για ν' ασχοληθεί με τον κινηματογράφο. Το 1961 ξεκινάει σπουδές στη Σορβόνη, το 1962 δίνει εξετάσεις και γίνεται δεκτός στην περίφημη γαλλική σχολή κινηματογράφου, IDHEC. Μελέτησε και εντάχτηκε στην αλυσίδα των μεγάλων ευρωπαίων δημιουργών, διαμορφώνοντας ένα καινούργιο, προσωπικό ύφος. Η κριτική των κατέταξε ως συνοδοιπόρο των Jancso, Οσίμα, Bertolucci και Wenders.Επισζτρέφει στην Ελλάδα το 1964 και δουλεύει ως κριτικός κινηματογράφου στην "Δημοκρατική αλλαγή". Εκεί γνωρίζεται με το Βασίλη Ραφαηλίδη, με τον οποίο το 1969 θα εκδώσουν το περιοδικό "Σύγχρονος κινηματογράφος" μια έκδοση που την αγκαλιάζουν και τη βοηθούν πολλοί νέοι σκηνοθέτες, όπως ο Παντελής Βούλγαρης και ο Λάκης Παπαστάθης. Η επιστροφή του στην Αθήνα ταυτίζεται με ένα γενικότερο κλίμα που επικρατεί, καθώς οι κινηματογραφιστές αναζητούν νέες αισθητικές και θεματικές κατευθύνσεις, καθώς προσπαθούν να διαφοροποιηθούν από τις ταινίες του Φίνου ή του Καραγιάννη, που παίζονταν εκείνη την περίοδο στους κινηματογράφους.Η καριέρα του ως σκηνοθέτης, ξεκινάει με μια ταινία που γυρίζει στην Θεσσαλονίκη, για το νεανικό συγκρότημα Φόρμινξ του Βαγγέλη Παπαθανασίου, που όμως δεν ολοκληρώνεται ποτέ. Ολοκληρώνει όμως την "Εκπομπή", την πρώτη του ταινία μικρού μήκους το 1968, που προκαλεί αίσθηση στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και παίρνει το βραβείο των κριτικών. Η "Αναπαράσταση", η πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους το 1970, βραβεύεται στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και σε πολλά διεθνή φεστιβάλ. Το 1972 γυρνάει τις "Μέρες του 36".Tο 1974-75 τον "Θίασο", την πιο πολυβραβευμένη του ταινία και αυτή που του χαρίζει διεθνή αναγνώριση. Αρκετοί κριτικοί και θεωρητικοί του κινηματογράφου την περιλαμβάνουν στις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Μετά από τον Θίασο ανοίγεται ο δρόμος για διεθνείς συμπαραγωγές.Οι ταινίες που ακολουθούν κάνουν αίσθηση στα διεθνή φεστιβάλ άλλα και στις κινηματογραφικές αίθουσες, αγαπιούνται από κοινό και κριτικούς. Ο Αγγελόπουλος είναι ο πιο βραβευμένος Έλληνας σκηνοθέτης. Οι ταινίες του έχουν τιμηθεί ανάμεσα στα άλλα με τα περισσότερα από τα βραβεία του φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, το Χρυσό φοίνικα του φεστιβάλ των Καννών, το Χρυσό και τον αργυρό λέοντα του φεστιβάλ της Βενετίας, το βραβείο Φέλιξ, καλύτερης ευρωπαικής ταινίας, το βραβείο fipresci, και πολυάριθμα βραβεία κριτικών και ενώσεων κριτικών σε όλο το κόσμο.

Φιλμογραφία

2004, Τριλογία: Το Λιβάδι που Δακρύζει, Βραβείο καλύτερης ταινίας της χρονιάς από την FIPRESCI. (Η πρώτη ταινία τής Τριλογίας)

1998, Μία αιωνιότητα και μια μέρα, Χρυσός Φοίνικας του Φεστιβάλ των Καννών, και το Prix Ecumenique.

1998, Το Βλέμμα του Οδυσσέα, Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ των Καννών καθώς και το βραβείο της FIPRESCI. Καλύτερη ταινία της χρονιάς, Φελίξ των κριτικών.

1991, Το Μετέωρο Βήμα του Πελαργού, Επίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ των Καννών.

1988, Τοπίο στην Ομίχλη, Αργυρό Λιοντάρι στη Βενετία. Βραβείο Φελίξ Καλύτερης Ευρωπαϊκής ταινίας.

1986, Ο Μελισσοκόμος

1984, Ταξίδι στα Κήθυρα, Βραβείο σεναρίου στις Κάννες. Κρατικά βραβεία Καλύτερης ταινίας, σεναρίου, Α΄ ανδρικού ρόλου, Α΄ γυναικείου ρόλου, σκηνογραφίας, βραβείο Κριτικών στο Φεστιβάλ Ρίο ντε Τζανέϊρο.

1983, Αθήνα, επιστροφή στην Ακρόπολη, Μια διαφορετική Αθήνα. Της ιστορίας και του προσωπικού μύθου του σκηνοθέτη (διάρκεια 43΄). Ποίηση Σεφέρη, Λειβαδίτη. Μουσική Χατζηδάκι, Κηλαηδόνη, Σαββόπουλου.

1981, Χωριό ένα, Κάτοικος ένας, Τηλεοπτική παραγωγή της ΥΕΝΕΔ. Αναφέρεται στην εγκατάλειψη του χωριού Νέα Σεβάστεια του νομού Θεσσαλονίκης από τον τελευταίο του κάτοικο.

1980, Μεγαλέξανδρος, Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ Βενετίας, όπως επίσης και βραβεία της FIPRESCI και Cinema Nuovo στο ίδιο φεστιβάλ. Βραβείο της ΠΕΚΚ στη Θεσσαλονίκη.

1975, Ο Θίασος, δεκατρία βραβεία. Στις Κάννες (1975) από τη FIPRESCI. Στην Ταορμίνα, στο Βερολίνο (Βραβείο ΙΝΤΕΡΦΙΛΜ), στο Λονδίνο (1979, Καλύτερη ταινία της χρονιάς), στην Ιαπωνία, στη Θεσσαλονίκη (1975, Βραβεία Καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, Α΄ αντρικού και Α΄ γυναικείου ρόλου, ΠΕΚΚ). Καλύτερη ταινία της δεκαετίας 1970-1980 από την ένωση κριτικών της Ιταλίας. Ανάμεσα στις καλύτερες ταινίες στην Ιστορία του Παγκόσμιου Κινηματογράφου από την FIPRESCI.

1972, Μέρες του 36,βραβείο σκηνοθεσίας και φωτογραφίας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Βραβείο της FIPRESCI στο Φεστιβάλ Βερολίνου (1972). "Όταν γύριζα τις "Μέρες του '36" μια ταινία πάνω στη δικτατορία, την εποχή της δικτατορίας και ήταν αδύνατο να χρησιμοποιήσω άμεσες αναφορές, αναζήτησα μια κρυφή γλώσσα. Υπονοούμενα της Ιστορίας. Νεκροί χρόνοι μιας συνωμοσίας. Αποσιωπήσεις. Ο ελλειπτικός λόγος σαν αισθητική αρχή. Μια ταινία που όλα τα σημαντικά μοιάζουν να γίνονται εκτός κάδρου."

1970, Αναπαράσταση, σαρρωτική εμφάνιση στα βραβεία του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Βραβείο "Ζωρζ Σαντούλ" για την καλύτερη ταινία που προβλήθηκε στη Γαλλία το 1971. Καλύτερη ξένη ταινία στο Φεστιβάλ του Hyeres (1971). Ειδική μνεία της FIPRESCI (Διεθνής Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου) στο Φεστιβάλ Βερολίνου (1971). Για τους περισσότερους κριτικούς σηματοδοτεί την έναρξη του κινήματος του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου. "Η "Αναπαράσταση", η πρώτη μου ταινία, γεννήθηκε την περίοδο της δικτατορίας, των συνταγματαρχών ως απόπειρα ανασύνθεσης της αλήθειας από τα θραύσματα της. Η αναπαράσταση όχι ως σκοπός, αλλά ως δρόμος. Οι μικρές ιστορίες όπως αντανακλώνται αλλά και καθορίζονται από τη μεγάλη Ιστορία."

1968, Εκπομπή, ταινία μικρού μήκους, πρώτη συμμετοχή στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Βραβείο κριτικών

Πολλές από τις ταινίες του, ‘Μελισσοκόμος’, ‘Το Μετέωρο βήμα του Πελαργού’, ‘Το βλέμμα του Οδυσσέα’ και ‘Τοπίο στην Ομίχλη’ έχουν γυριστεί στη Φλώρινα. Στο ‘Μετέωρο βήμα τού Πελαργού’, πολλά πλάνα έχουν γυριστεί στις κοίτες του ποταμού Σακούλεβα που διαπερνά την πόλη. Στο ‘Τοπίο στην Ομίχλη’, η σκηνή στην οποία οι πρόσφυγες μαλώνουν, έχει γυριστεί σε τσιπουράδικο της πόλης, που υπάρχει ακόμη και σήμερα για να σερβίρει μνήμες και γεύσεις...

Το έργο του χωρίζεται σε τρεις περιόδους:

Στην πρώτη περίοδο ο σκηνοθέτης επικεντρώνει το ενδιαφέρον του σε θέματα που έχουν άμεση σχέση τόσο με την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, όσο και με τους ιδεολογικούς προβληματισμούς στον χώρο της Αριστεράς. Σ' αυτές τις ταινίες -και με κορύφωση τον Θίασο- εκθέτει τα τραύματα που συνοδεύουν την ιστορική διαδρομή της Χώρας: η δικτατορία του Μεταξά, κατοχή, εμφύλιος, τα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια.

Η δεύτερη περίοδος τού σκηνοθέτη αποτελείται από ταινίες στις οποίες η πολιτική κατάσταση και οι ιδεολογικές συγκρούσεις δεν βρίσκονται υποχωρούν υφέρποντας σαν αχνό φόντο όπου αναπτύσσεται η αφήγηση. Και εδώ μοτίβα που προέρχονται από την αρχαιότητα όπως π.χ. η επιστροφή στο σπίτι, ο Νόστος, χρησιμοποιούνται ευρέως. Το Ταξίδι στα Κύθηρα είναι μια τυπική ταινία αυτής της περιόδου: εδώ ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί ένα γεγονός που προκύπτει από την Ιστορία -την επιστροφή ενός πολιτικού πρόσφυγα στην Ελλάδα μετά από χρόνια απουσίας- για να δημιουργήσει μια ταινία που επικεντρώνεται στο πρόσωπο του πολιτικού πρόσφυγα. Στους θεματικούς άξονες αυτής της περιόδου μπορούμε να βρούμε τους προβληματισμούς του σκηνοθέτη: το τέλος του πολιτικού Λόγου και το τέλος της ιστορίας, η εξαφάνιση της παράδοσης (Ο Μελισσοκόμος), η αναζήτηση ενός μυθικού πατέρα (Τοπίο στην Ομίχλη). Σ' αυτές τις ταινίες μια μελαγχολική αίσθηση κυριαρχεί στις εικόνες και ένας ελεγειακός τόνος συχνά αναδύεται.

Η τρίτη περίοδος -και ίσως η πιο προσωπική του σκηνοθέτη- θα μπορούσε να ονομαστεί και υπαρξιακή. Η ανθρώπινη μοίρα, τα σύνορα, εσωτερικά και εξωτερικά, η εξορία, το τέλος του κινηματογράφου: εδώ ο σκηνοθέτης επικεντρώνεται περισσότερος στην προσωπική τραγωδία, και οι αναφορές στο κοινωνικό περιβάλλον δεν είναι τόσο έντονες όσο στο παρελθόν. Έτσι οι αναταραχές στα Βαλκάνια και η κατάρρευση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού δίνουν την ευκαιρία για εσωτερικά ταξίδια στις ψυχές των κεντρικών χαρακτήρων (Βλέμμα του Οδυσσέα). Τα πρόσωπα περιπλανιούνται μέσα στα ερείπια της Ιστορίας για να βρεθούν γρήγορα αντιμέτωποι με τα κενά της ύπαρξης. Ο τόνος είναι σαφέστατα προσωπικός και σε πολλές περιπτώσεις αυτοβιογραφικός.

Το Μετέωρο Βήμα του Πελαργού I
Το Μετέωρο Βήμα του Πελαργού II
Το Λιβάδι που Δακρύζει
Το Βλέμμα του Οδυσσέα
Τοπίο στην Ομίχλη

Σε γενικές γραμμές το στυλ τής κινηματογράφησης τού Αγγελόπουλου χαρακτηρίζεται, κυρίως, από τον αργό ρυθμό, τα λίγα λόγια , τη νωχελικότητα των κινήσεων τών ηθοποιών του και τη διάχυτη μελαγχολία. Πλάνα μεγάλης διάρκειας και με μεγάλο βάθος πεδίου. Καταφέρνει αντί να επικεντρωνόμαστε στον άνθρωπο-ήρωα το μάτι μας να χάνεται σε ένα αχανές πεδίο. Έχεις την αίσθηση ενός επικείμενου ταξιδιού με έναν προορισμό που διαρκώς αλλάζει. Χαρακτηριστική η εντυπωσιακή φωτογραφία και τα ιδιαίτερα προσεγμένα πλάνα, που παραπέμπουν σε φωτογραφικές συνθέσεις ή πίνακες ζωγραφικής. Βασικό κομμάτι τής ιδιαίτερης ατμόσφαιρας των ταινιών του είναι και η μουσική τής σχεδόν μόνιμης συνεργάτιδας του της Ελένης Καραΐνδρου. Μια μουσική που ταυτίζεται απόλυτα με τις εικόνες τών ταινιών. Μια μαγική σύμπραξη... Έρχονται στιγμές που νομίζεις πως οι εικόνες και τα πλάνα βγάζουν ήχους κι αναρρωτιέσαι αν κατάφεραν τελικά οι ήχοι να αυτονομηθούν, να χειραφετηθούν, ή κουβαλούν συνειρμούς κι αναφορές στις ταινίες...

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος είναι πάρα πολλά πράγματα. Κατ' αρχήν είναι ποιητής.Στοχάζεται πάνω στην ελληνική και παγκόσμια ιστορία, προβάλλοντας όμως τη δική του Ελλάδα με έναν τέτοιον τρόπο ώστε το έργο του να αποκτά μια παγκοσμιότητα και να αφορά τον καθένα. Δεν είναι τυχαίο ότι μέσα από την τέχνη του έχει αγγίξει ανθρώπους από την Ταϊβάν και την Ιαπωνία ως την Ευρώπη και την Αμερική. Είναι ο μάγος των εικόνων,εκείνος που μπορεί να εμφυσήσει μέσα από τα πιο ακίνητα πλάνα εντάσεις κρυφές και υπόγειες. Αν και δεν είναι η δουλειά μου να μιλώ για το έργο του, εν τούτοις ο Θόδωρος δεν έχει μπει στο σύστημα της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Είναι ο τελευταίος των Μοϊκανών,ο τελευταίος μιας γενιάς κινηματογραφιστών που είναι δημιουργοί, όπως ο Φελίνι και ο Ταρκόφσκι.

Ελένη Καραϊνδρου

Νέα ταινία (Η δεύτερη ταινία της τριλογίας) έχει τίτλο "Η σκόνη τού χρόνου". Εκτυλίσσεται στην πρώην Σοβιετική Ένωση, τα σύνορα Αυστρίας-Ουγγαρίας, την Ιταλία και τη ΝέαΥόρκη μεταξύ 1953 και 1974, από τις παραμονές του θανάτου του Στάλιν μέχρι την παραίτηση Νίξον στην Αμερική και την πτώση της Ελληνικής χούντας.
Απόσπασμα από το σενάριο:

Το δεύτερο γράμμα της Ελένης στον Σπύρο (έναν από τους δύο άντρες της ζωής της). Ακούγεται off με τη φωνή της, στη σκηνή που η ηρωίδα βλέπει το τρένο με το παιδί της να χάνεται στον ορίζοντα:
«Σιβηρία. Δεκέμβρης του ’56.
Μέσα σε μια νύχτα χάθηκαν πορτρέτα και προτομές του Στάλιν.

Εικοστό συνέδριο του κόμματος.

Πλησιάζει η ώρα που θα βγεις από κει μέσα. Θα σ’ ανταλλάξουν.

Το μάθαμε από έναν παλιό σύντροφο που μεταφέρθηκε εδώ.

Κλαίω από χαρά κι έπειτα λύπη. Θα σε ξαναδώ;

Το παράξενο φυτό που σκαρφάλωνε στο παράθυρό μου αντιστέκεται ακόμα στο χιονιά, αλλά το τρίχρονο αγόρι, σκέψου ποιος –… που μέχρι χθες ακόμα, ζούσε πλάι μου και το παρατηρούσε, έφυγε σήμερα.

Οταν το συνόδεψα στο τρένο για τη Μόσχα, τα μάτια του ήταν παράπονο.

Η αδελφή του Γιάκομπ, η Ραχήλ, θα τον περίμενε στο σταθμό.

Καθώς το τρένο τον έπαιρνε μακριά μίκραινε η καρδιά μου.

Φώναζα τ’ όνομά σου… τ’ όνομά του… δεν ήξερα άλλο όνομα…

Ο,τι μου λείπει σε άγγιγμα, το κερδίζω σε όνειρο.

Τη νύχτα σε είδα όρθιο, με ένα κίτρινο αδιάβροχο, να γλιστράς στις ράγες του τρένου.

Η κίτρινη κουκούλα σου έκρυβε τα μάτια. Δεν είχες μάτια.

Στην απουσία σου… στην απουσία του... στην τόση ερημιά…

άγγιξέ με… Δε σταματάει το αύριο…».

Η τρίτη ταινία τής τριλογίας έχει τίτλο "Η αιώνια επιστροφή" κι εκτυλίσσεται στη Νέα Υόρκη τη σημερινή εποχή.

"Παραμένω συναισθηματικά αριστερός, αν και δεν ξέρω πια τι θα σημαίνει αριστερά. Κάποτε ήξερα ή νόμιζα πως το ήξερα. Παραμένω όμως μ' ένα συναισθηματικό δέσιμο, δεν μπορώ να το προσπεράσω, έχει χάσει όμως την πολιτική έννοια κι είναι πλέον μια ηθική έννοια . Σε κοινωνίες όπου υπάρχει απουσία ονείρου, οραματισμού, υπάρχει κρίση. Οσοι συνεχίζουμε να κάνουμε κινηματογράφο είναι, επειδή δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς. Δεν είναι πια επάγγελμα αλλά τρόπος αναπνοής."

Θόδωρος Αγγελόπουλος

Ταινίες για τον Θόδωρο Αγγελόπουλοκαι το έργο του:
Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΘΕΩΝ (DAS SCHWEIGEN DER GOETTER), Gerald Koll
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ (LE RETOUR DU MONDE), Jean Breschand
ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ (THEO’S GAZE), Necati Sonmez
ΤΡΙΛΟΓΙΑ - ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΛΙΒΑΔΙ ΠΟΥ ΔΑΚΡΥΖΕΙ, Πανδώρα Μουρίκη
ΕΝΑ ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΟ ΛΙΒΑΔΙ ΠΟΥ ΔΑΚΡΥΖΕΙ (UNA MIRADA SOBRE EL PRADO QUE LLORA), Pere Albero
ANTIΘETA ΣΤΟ ΠΟΤΑΜΙ (RISALENDO IL FIUME. UN VIAGIO INCONTRO A THEO ANGELOPOULOS), Carmelo Nicotra
ΓΙΑΤΙ ΔΑΚΡΥΖΕΙ ΤΟ ΛΙΒΑΔΙ, ΚΥΡΙΕ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΕ;, Αναστασία Χριστοφορίδου

ΕΙΠΑΝ...

Μέσα από το φακό του, ο Αγγελόπουλος κοιτάζει τα πράγματα εν σιωπή. Είναι το βάρος αυτής της σιωπής και η οξύτητα του αμετακίνητου βλέμματος του Αγγελόπουλου, που κάνει τον Μεγαλέξανδρο τόσο δυνατό, έτσι που ο θεατής δεν μπορεί να αποσπαστεί από την οθόνη. Αυτού του είδους η κινηματογράφηση, τόσο προσωπική και μοναδική στην ιδιαιτερότητα της, τείνει να επιστρέφει στις ρίζες του σινεμά. Αυτό ακριβώς είναι που δημιουργεί την εντύπωση της φρεσκάδας και της δύναμης. Όσο για μένα, παρακολουθώντας αυτό το φιλμ, ένιωσα βαθιά την απόλαυση του κινηματογράφου, με την πιο απόλυτη έννοια του όρου.
Akira Kurosawa (για τον "Μεγαλέξανδρο")

Πριν δω την ταινία του Αγγελόπουλου, εγώ, που έχω μεγαλώσει χωρίς πατέρα, δε φανταζόμουν ποτέ ότι θα τον ανακάλυπτα στην εικόνα ενός δέντρου. Η τελευταία σκηνή του Τοπίου στην Ομίχλη ήταν μια αποκάλυψη για μένα. Είναι μια μοναδική -θα μπορούσε κανείς να πει μία «Ιαπωνική»- σκηνή, που με εξέπληξε, γιατί είχα πάντα στο μυαλό μου την ελληνική παράδοση αποκλειστικά συνδεδεμένη με ερείπια, βράχους και θεούς. Σε αυτήν τη σκηνή είδα μια πρόκληση απέναντι σε κάθε αναστολή και εξουσία. Γι' αυτό θα χρησιμοποιούσα τα λόγια του Bergman για να πω ότι ο στόχος του σινεμά είναι να φέρει πάλι το όνειρο πίσω στη ζωή μας, βοηθώντας μας έτσι να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες της ζωής.

Dusan Makavejev, Γιουγκοσλάβος σκηνοθέτης (για το "Τοπίο Στην Ομίχλη")

Στην Ελλάδα, λέγεται ότι οι απλοί άνθρωποι αγαπούν την ποίηση και μιλάνε ποιητικά. Ο Αγγελόπουλος, μακριά από τα τετριμμένα, βρίσκει ποίηση στη διαφθορά, την προδοσία και την καταγράφει: σε παιδιά αποξενωμένα από τον πατέρα τους, σε μια χώρα αποξενωμένη από την κληρονομιά της, στην παράλυση του έρωτα, την απιθανότητα της τέχνης, το νέφος του θανάτου... πάνω απ' όλα, στην πλούσια και αντηχούμενη σιωπή γύρω του: αυτή η σιωπή της ιστορίας, του τόπου, των βουνών, του ωκεανού και του ουρανού... όλα ιδωμένα μέσα από το σταθερό βλέμμα, που, όπως και αυτό του Τζόζεφ Κόνραντ, τελικά μας βοηθάει να δούμε.

Michael Wilmington, The Chicago Tribune

Δε θα έπρεπε να εκπλήσσεται κανείς ,που στην Ελλάδα εμφανίστηκε ένας σκηνοθέτης για τον οποίο ποίηση και φιλοσοφία είναι ένα, για τον οποίο η γνώση ενεργοποιεί αισθητικές αντιλήψεις, για τον οποίο, τέλος, το σινεμά είναι συγχρόνως μία ερώτηση και μία κατάφαση. Ωστόσο, είναι όμορφο που ένας καλλιτέχνης μπορεί να εξυμνεί τον κόσμο και την ίδια στιγμή να τον αμφισβητεί.

Michel Ciment, Αρχισυντάκτης Positif, μέλος κριτικής επιτροπής Φεστιβάλ Βερολίνου 1976 και Φεστιβάλ Καννών 1978

Η ιστορία και η εξουσία είναι στο κέντρο του σύμπαντός του, όπου τα κακά κάθε είδους απολυταρχικής ιδεολογίας δηλώνονται ξεκάθαρα. Ωστόσο, η ειρωνική σοφία αποφεύγει τη διδακτική για χάρη μιας προσωπικής, ποιητικής θεραπείας, ενός υποβλητικού έπους και της λυρικής περισυλλογής πάνω στην ελληνική ιστορία.

Yvette Biro, συγγραφέας

O Αγγελόπουλος μπορεί να θεωρηθεί ως ένας από τους λίγους δημιουργούς στα εκατό πρώτα χρόνια του σινεμά, που μας αναγκάζουν να επαναπροσδιορίζουμε τί νομίζουμε ότι είναι το σινεμά και σε τι μοιρεί να εξελιχθεί.

Andrew Horton, Υπεύθυνος Κινηματογραφικού τομέα, Πανεπιστήμιο Oklahoma

"Σαλπάροντας" για αυτή την νέα, επική τριλογία έπειτα από μία εντυπωσιακή καριέρα που φτάνει πίσω, μέχρι τη δεκαετία του '60, ο Αγγελόπουλος μοιάζει πως ρισκάρει να χάσει του πιστούς του θαυμαστές, προκειμένου να εξασφαλίσει μία μακροχρόνια αναγνώριση. Ίσως, πράγματι, αυτή η αγνή απόσταξη των νοημάτων του να κερδίσει τελικά και τους πιο δύσπιστους.

Sight and Sound, Φεβρουάριος 2005, Αφιέρωμα στην "Τριλογία"

Βιβλία από τη Βάση τής Βιβλιονέτ:

(2006) Δήμος Θέος , Αιγόκερως

(2004) Το λιβάδι που δακρύζει , Ηλέκτρα

(2000) 10 3/4 , Αιγόκερως

(2000) Ο θίασος , Καστανιώτη

(1998) Μια αιωνιότητα και μια μέρα , Καστανιώτη

(1997) 10 3/4 , Αιγόκερως

(1995) Το βλέμμα του Οδυσσέα , Καστανιώτη

(1988) Τοπίο στην ομίχλη , Αιγόκερως

(1986) Ο μελισσοκόμος , Αιγόκερως

Θόδωρος Αγγελόπουλος : 41ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης / επιμέλεια Ειρήνη Στάθη. - Αθήνα : Καστανιώτη, 2000. - 335σ. · 26x21εκ.

Παπαζήση, Χριστιάνα. Το ταξίδι και η εξορία στον κινηματογράφο του Θόδωρου Αγγελόπουλου : Πτυχιακή εργασία στην ιστορία των θεωριών του κινηματογράφου / Χριστιάνα Παπαζήση. - 1η έκδ. - Αθήνα : Παπαζήσης, 2007. - 84σ. · 21x14εκ.

Βλέμματα στον κόσμο του Θόδωρου Αγγελόπουλου : Από το μύθο στην ιστορία: Το τέλος των ιδεολογιών και η ανίχνευση μιας νέας ουτοπίας: Πρακτικά διεθνούς συμποσίου, 11-12 Νοεμβρίου 2000, Θεσσαλονίκη / επιμέλεια Ειρήνη Στάθη. - Θεσσαλονίκη : Φεστιβάλ Κινηματογράφ

Θεμελής, Κωνσταντίνος Α. Θόδωρος Αγγελόπουλος : Το παρελθόν ως ιστορία, το μέλλον ως φόρμα / Κωνσταντίνος Αν. Θέμελης. - Αθήνα : Ύψιλον, 1998. - 180σ. · 25x18εκ.

Κολοβός, Νίκος. Θόδωρος Αγγελόπουλος / Νίκος Κολοβός. - 1η έκδ. - Αθήνα : Αιγόκερως, 1990. - 207σ. · 21x14εκ. - (Κινηματογραφικό Αρχείο · 103)

Στάθη, Ειρήνη. Χώρος και χρόνος στον κινηματογράφο του Θόδωρου Αγγελόπουλου / Ειρήνη Στάθη. - Αθήνα : Αιγόκερως, 1999. - 205σ.

Ραφαηλίδης, Βασίλης. Το βλέμμα του ποιητή : 6 κείμενα για την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου το βλέμμα του Οδυσσέα / Βασίλης Ραφαηλίδης. - Αθήνα : Αιγόκερως, 1996. - 60σ. · 17x12εκ. - (Κινηματογραφική Θεωρία · 12)

Ραφαηλίδης, Βασίλης. Το ομιχλώδες τοπίο της ιστορίας : Πέντε κείμενα για τον Αγγελόπουλο / Βασίλης Ραφαηλίδης. - Αθήνα :Αιγόκερως

"Γιατί δεν ήρθε τίποτα όπως το περιμέναμε; Γιατί πρέπει να σαπίζουμε αβοήθητοι ανάμεσα στον πόνο και στην επιθυμία; Γιατί έζησα τη ζωή μου σ' εξορία; Γιατί οι μόνες στιγμές που επέστρεφα ήταν όταν ακόμα μου δινόταν η χάρη να μιλήσω τη γλώσσα μου, τη δική μου γλώσσα; Όταν ακόμα μπορούσα να ξαναβρίσκω χαμένες ή να ανασύρω ξεχασμένες λέξεις από τη σιωπή... Γιατί τότε μόνο ξανάκουγα την ηχώ των βημάτων μου στο σπίτι μου..."

μονόλογος του κεντρικού χαρακτήρα της ταινίας " Μια αιωνιότητα και μια μέρα"

(...) Πέρασαν τριάντα χρόνια σχεδόν από την πρώτη ταινία. Παραφράζοντας τον Eliot, θα μπορούσα να πω:
Να 'μαι λοιπόν πιο πέρα, πιο μακριά από του δρόμου τα μισά.
Τα χρόνια μου σπαταλημένα τα πιο πολλά ανάμεσα σε θυμούς της Ιστορίας , πασχίζοντας ακόμα να μάθω να χρησιμοποιώ εικόνες.
Και κάθε μου προσπάθεια μια καινούργια αρχή και μια μορφή αποτυχίας, γιατί μαθαίνουμε μόνο όταν δεν χρειάζεται να εκφραστούμε πια.
Έτσι το κάθε τόλμημα ένα ξεκίνημα καινούργιο μέσα στης ανακρίβειας των αισθημάτων το γενικό χαμό.
Μέσα στου πάθους τις ασύντακτες ορδές.
Μια έφοδος στο άναρθρο.
Να βρεθεί ξανά αυτό που χάθηκε, και βρέθηκε, και χάθηκε πάλι.
Να βρεθεί ξανά!
In my end is my beginning. "

Από την αντιφώνηση του Θόδωρου Αγγελόπουλου κατά την τελετή ανακήρυξής του ως επίτιμου διδάκτορος στο Πανεπιστήμιο της Ναντέρ.

Θεόωρος Αγγελόπουλος

Ελένη Καραϊνδρου